Dickens' verborgen liefde

Een jonge vrouw beent met driftige, krachtige passen over een wijds, verlaten zandstrand. Ze draagt een hooggesloten lange zwarte jurk met hoepelrok en lange mouwen. Op haar blonde, strak opgestoken haren prijkt een bijpassend hoedje. In één klap is duidelijk dat het verhaal in het Victoriaanse tijdperk speelt. Verstikkende kledij zonder bewegingsvrijheid, die prima aansluit bij de heersende benauwende moraal. De deugdzaamheid van een mens wordt afgemeten aan de mate waarin de bekrompen maatschappelijke conventies worden nageleefd. En voor de rangen- en standenmaatschappij van het Britse koninkrijk destijds, liggen die vast vanaf de geboorte.

Het is Ellen Ternan (volstrekt geloofwaardig gespeeld door de relatief onbekende Felicity Jones) die op zo vreugdeloos energieke wijze de eerste scène vult van ‘The Invisible Woman’. De film werd geregisseerd door Ralph Fiennes, die ook de mannelijke hoofdpersoon speelt in het verhaal over de heimelijke liefde die Charles Dickens, de wereldberoemde schrijver en deze Ellen Ternan hebben beleefd. Hij was 45 en zij 18 toen ze elkaar ontmoetten. Zij, zonder vader, onder de hoede van haar moeder en in gezelschap van drie zusjes, proberend de kost te verdienen als actrices. Hij, gevierd kunstenaar, getrouwd met de zeer omvangrijke Catherine en vader van ontelbaar veel kinderen.

Dat Charles en Ellen voor elkaar vallen en dat aan elkaar kenbaar maken is al een hele worsteling: de twee zijn bijna nooit alleen. Dat de liefde uiteindelijk geconsumeerd is, mag een wonder heten, al speelt de helpende hand van Ellens moeder een beslissende rol. Zij weet dat haar dochter geen groots actrice is en Dickens een eervol man, die Ellen in alle materiële behoeftes zal voorzien.

Waarom een ontwikkeld en getalenteerd man als Dickens een jong meisje als Ellen tot zijn muze kiest, waarvoor hij bereid is grote maatschappelijke risico’s te nemen? “Zij weet niks en zij ziet niks,” zegt Dickens over zijn wettige echtgenote, van wie hij nooit zal kunnen scheiden. En bij Ternan vindt hij een klankbord in intellectueel, filosofisch en artistiek opzicht.

De affaire heeft dertien jaar -tot aan de dood van Dickens- geduurd en is steeds geheim gebleven voor het grote publiek. Dickens en Ternan leefden weliswaar gedurende sommige periodes samen, maar altijd onder valse naam. Dickens moest ook alleen op literaire tournee gaan, omdat hun verhouding anders aan het daglicht zou kunnen komen en de reputatie van de schrijver daardoor onherstelbare schade zou ondervinden.

Ternan is zes jaar na het overlijden van Dickens getrouwd en heeft een tweede leven opgebouwd, waarin haar liefde voor de man Dickens geheim moest blijven. The Invisible Woman laat met een script, dat zeer goed gedoseerd de nodige puzzelstukjes aanreikt, zien èn voelen hoe een dergelijk geheim letterlijk verstikkend kan zijn: Ternan probeert tijdens haar wandelingen aan het strand haar hoofd leeg te krijgen, terwijl ze zich fysiek afmat, letterlijk happend naar frisse lucht.

De film heeft een bijzonder traag tempo en duurt met zijn 111 minuten behoorlijk lang, ondanks dat er goed geacteerd wordt en de fotografie en aankleding mooi zijn. De sfeer is overwegend drukkend en er wordt nauwelijks echt vreugdevol gelachen. Emoties blijven sowieso onder de oppervlakte, want ze zijn ‘not done’. Alles moest beheerst blijven in het Victoriaanse tijdperk, dus ook verdriet.

Hierdoor is The Invisible Woman als een te groot stuk chocoladetaart: vlak na consumptie ligt de film zwaar op de maag en overheerst een wee en opgeblazen gevoel. Maar als het verteringsproces zijn werk heeft gedaan, blijft er een zoete, stille vreugde hangen. Want ondanks alle conventies van haar tijd -en die wogen voor vrouwen uiteraard nog zwaarder dan voor mannen- heeft Ellen Ternan haar hart gevolgd en heeft ze zich gezien en geliefd gevoeld. Zoals Alfred Lord Tennyson, tijdgenoot en vriend van Dickens, het heeft uitgedrukt: