De Nederturkse GroenLinkser vindt dat "progressief Nederland" het zich niet kan veroorloven om het debat over nationalisme te "laten kapen" door "de rechtse borrelpraat van Stef Blok." Aangezien hij Tweede Kamerlid is voor
GroenLinks is
Zihni Özdil wel de laatste waar je van verwacht dat hij begrijpt dat er zoiets kan zijn als "gezond nationalisme." Toch is dat zo. Meneer pleit er namelijk voor dat progressief Nederland (lees: links) deze soort nationalisme omarmt. En snel een beetje.
De pijnlijke realiteit is dat buiten mijn progressieve bubbel Blok veel bijval krijgt. En dat bevestigt hoe breed gedragen zijn opvattingen inmiddels zijn. Die ideeën zijn geworteld in een hunkering naar een collectieve identiteit.
Met andere woorden, Özdil begrijpt dat 'een volk' het gevoel wil hebben dat het een volk is. Neem je mensen die identiteit af, dan worden ze enorm onzeker. En dat willen ze niet. Het gevolg: juist door die onzekerheid omarmen ze ideeën die haaks staan op die van Özdil, zoals die van rassentheoreticus Stef Blok (VVD).
Özdil gaat verder:
Toch weten de vertolkers van dit geluid, inmiddels niet zelden ook VVD- en CDA-politici, dit helder en begrijpelijk te formuleren en consistent uit te dragen. En daarom moet ik de hand in eigen boezem steken. Te vaak gaat progressief Nederland een discussie over de nationale identiteit uit de weg, of wijst die discussie vanuit een reflex (‘nationalisme is fout’) categorisch af. Als er al gediscussieerd wordt, wordt er betoogd dat de natiestaat opgeheven zou moeten worden. Maar die natiestaat is nu eenmaal onderdeel van onze wereldorde, en het is aan ons te formuleren hoe we die vorm willen geven.
Vervolgens legt hij uit dat 'progressieven' die dit hardop durven zeggen door hun eigen mensen -- hun eigen 'kant' -- aan de schandpaal genageld worden:
Nu krijgen progressieven die nationalisme weer tot progressieve kwestie willen maken, te maken met verdachtmakingen uit eigen kring. Dat is zeer schadelijk en leidt tot een angstcultuur. En dat is een groot cadeau aan rechts. Zo wordt de invulling van de nationale hunkering helemaal overgelaten aan populisten die verlangen naar een monoculturele heilstaat, ook al is die er historisch nooit geweest.
Je kunt 'nationalisme' of 'vaderlandsliefde' (ik spreek liever over
patriottisme, omdat nationalisme wel degelijk vaak verbonden is met 'ras') op verschillende fundamenten baseren. Ras. Religie. Taal. Huidskleur. Mythes. Waarden en normen. Toekomstvisie. Filosofie. De lijst is oneindig. De fout van links is dat het dit niet doorheeft, dat het vaderlandsliefde gelijkstelt aan xenofobie en racisme wat dus je reinste flauwekul is. Aan de andere kant maakt 'populistisch rechts' ook een fout door nationalisme wel degelijk te zien in termen als 'ras.' Zie hoe er gesproken wordt in die kringen over 'de blanke Nederlander' die het zou moeten ontgelden.
De ideale oplossing is dus om met een vaderlandsliefde te komen die gebaseerd is op dingen die niet xenofobisch zijn, maar die onze identiteit wél benadrukken. Religie kan tegenwoordig niet meer. Huidskleur/ras ook niet. Gedeelde mythes? Ja, dat kan, in ieder geval deels. Je kunt de vaderlandse geschiedenis er van jonge leeftijd inrammen, dat helpt altijd, maar het gebeurt nu veel te weinig (of niet).
Natuurlijk heb je dan nog niet alles, je moet ook gedeelde normen en waarden hebben. Een gedeelde visie op wat ons ons maakt, welke principes 'we' hebben, en wat 'de visie' voor de toekomst is. Op
politiek niveau kan en zal die visie qua details uiteenlopen, maar je kunt het op grote lijnen wel degelijk eens worden. Dat was in Amerika bijvoorbeeld lange tijd het geval. Denk aan Democraten als John F. Kennedy en Republikeinen als Dwight Eisenhower, die allemaal de Idee van Amerika aanhingen.
In ons land is dat ook mogelijk, maar we moeten dan wel de tijd nemen om het gesprek hierover aan te gaan met elkaar. Helaas blijkt maar al te vaak dat juiste partijen als GroenLinks, de club van Özdil dus, daar helemaal geen behoefte aan hebben en iedere vorm van debat onmiddellijk de kop indrukken.
