Halbe Zijlstra, VVD's hoop in bange dagen

Toeval of niet, VVD-fractieleider in de Tweede Kamer Halbe Zijlstra (45) profileert zich de laatste tijd wat meer aan de rechterkant van het politieke spectrum.

Zo pleitte de VVD-fractieleider onlangs in een interview met Elsevier voor “keiharde maatregelen” om de illegale immigratie stop te zetten. Hij verweet de linkse partijen de mensensmokkel te stimuleren door de criteria voor toelating telkens te verruimen. Daarnaast brak Zijlstra onlangs een lans voor lastenverlichting vanaf 2015 (in plaats van 2017 zoals eerder beoogd) en neemt hij een beschermende positie in ten aanzien van vermogende spaarders, een groep waarop Minister van Financiën Jeroen Dijsselbloem al zijn begerige ogen heeft laten valllen.

Zoals uit mijn eerdere artikel Het uitruilkabinet blijkt, heb ik niet een bijzonder hoge pet op van de huidige generatie politieke leiders, zoals Rutte en Samson. Over het algemeen zijn het veertigers van de pragmatische generatie, die snel carrière hebben gemaakt en een afkeer hebben van ideologische vergezichten. Die pragmatische instelling is soms een voordeel, maar blijkt al snel in een nadeel te veranderen als maatregelen niet goed overdacht zijn en/of een overkoepelende visie ontbreekt. Wat overblijft is het beeld van een club beleidsmakers, die gezellig zit te kwartetten zonder al te veel diepgang.

Nu moet ik zeggen dat de in eerste instantie wat stug ogende Halbe Zijlstra – zoon van een politierechercheur en opgegroeid in het Friese dorp Oosterwolde, waar hij secretaris was van de lokale Postduivenvereniging – op mij wel de indruk maakt van een man met enige diepgang en consistentie. Bij optredens in TV- programma’s als Pauw & Witteman maakte hij in ieder geval een serieuzere indruk dan types als Mark Rutte of Frits Huffnagel, die naadloos lijken te passen bij het ooit door Pim Fortuyn zo fraai omschreven bierpompliberalisme. In zijn legendarische interview met Theo van Gogh in 2001 ging Fortuyn hierop in en verklaarde dat de VVD tot zijn afgrijzen was veranderd in “een partij van lachebekjes”.

Met name werd ik positief getroffen door een aflevering van P&W in 2012, ter gelegenheid van de zeventigjarige herdenking van de Slag in de Javazee (1942). Voor het betreffende fragment zie deze link.

In aanwezigheid van onder meer Theo Doorman (zoon van schout-bij-nacht Karel Doorman), caberetier  Diederik van Vleuten en politicus Halbe Zijlstra, werd toen gedebatteerd over de historische gevolgen van die slag. Toevallig weet ik daar het één en ander van, omdat mijn grootvader van moederskant, A.N. Schrakamp, Luitenant ter Zee 1^e Klasse was bij de Koninklijke Marine en bij deze slag sneuvelde aan boord van de Hr. Ms. De Ruyter, het vlaggeschip van Doorman.

In de discussie die zich ontspon maakte Zijlstra enkele zinnige opmerkingen zowel op militair vlak als wat betreft de politieke en historische consequenties van deze slag, die eigenlijk niet gewonnen kon worden door de geallieerden vanwege de superieure overmacht van de Japanners. Het (politieke) besluit om toch de slag aan te gaan heeft ruim 900 Nederlandse Marine mannen het leven gekost, met als enig resultaat dat de invasie van Nederlands-Indië door de Japanners één dag werd uitgesteld. In ieder geval was het zo in mijn ogen dat Halbe Zijlstra door zijn bijdrage in die discussie, zich gunstig onderscheidde ten opzichte van het inhoudsloze geblaat van veel politici.

Natuurlijk is het zo dat Zijlstra mede verantwoordelijkheid draagt voor dit kabinetsbeleid, dat niet in alle opzichten even gelukkig is geweest en tot onvrede leidt zowel ter linker- als ter rechterzijde. Aan de andere kant zou je ook kunnen stellen dat Zijlstra op een effectieve manier heel wat reparatiewerk heeft verricht, onder andere toen het ging om de onzalige plannen om de ziektekostenpremie inkomensafhankelijk te maken.

In ieder geval beschouw ik Halbe Zijlstra als een politiek talent, die mogelijk in staat zal zijn in de toekomst een deel van de traditionele aanhang van de VVD terug te winnen. Wat mij betreft zou dat bij voorkeur gebeuren in een centrum-rechtse coalitie, wat voor Zijlstra een goed moment zou zijn om het stokje over te nemen van Rutte.