Hoe een gebrek aan mannenrechten tot terrorisme leiden kan

Bij het verklaren van conflicten wordt regelmatig aangehaald dat een overschot aan jonge mannen een oorzaak van opstanden, oorlog en terrorisme kan zijn. In het Midden Oosten lijkt die regel maar al te vaak op te gaan. Toch heeft de naoorlogse babyboom in het Westen tot een overwegend vreedzame opstand tegen de zittende macht geleid, terwijl het Midden Oosten een aaneenschakeling van gewapende conflicten heeft gekend. De Islam wordt daarvan als oorzaak gezien, omdat expansiedrift inherent aan het geloof van de mohammedanen zou zijn.

De discussie daarover wordt met verve en hardnekkigheid gevoerd, maar er ontbreekt een stukje aan de puzzel dat naar mijn mening onmisbaar is om geheel te begrijpen waarom er onder jonge moslims zoveel frustratie leeft. Daartoe dient men te begrijpen dat de sharia, de islamitische wetgeving die meer dan duizend jaar geleden werd opgesteld, niet alleen grote nadelen voor vrouwen kent. Het eeuwenoude gebruik om een bruidsschat te geven, de Mahr, zou dat ontbrekende stukje van de puzzel kunnen zijn.

Bij een islamitisch huwelijk is een man verplicht zijn bruid een aanzienlijk geldbedrag en vaak ook sieraden te geven. In de sharia wordt een aantal van 400 gouden munten genoemd. Zoveel goud vertegenwoordigd anno nu een waarde die meer dan honderdduizend euro bedraagt. Dat geld is het eigen bezit van de vrouw en als haar een echtscheiding wordt toegekend, dan mag zij het houden. Naast de Mahr heeft een islamitische man volgens de sharia de plicht zijn vrouw en kinderen te onderhouden, een verplichting die Nafaqa wordt genoemd. Inkomen dat de vrouw zelf verwerft mag zij houden. Als een man niet aan die verplichting voldoet is dat een geldige reden om scheiding aan te vragen, hetgeen in de moderne islamitische wereld, waar vrouwen een enorme opmars in het onderwijs gemaakt hebben, een makkelijker te nemen stap is geworden.

In grote delen van het Midden Oosten heerst corruptie en grote werkloosheid. Hoewel de geboortecijfers nu bijna overal een grote daling laten zien, is er een demografisch overschot aan jonge mensen, waarvan uiteraard de helft uit mannen bestaat. Zij hebben weinig kans om een gezin te stichten, terwijl seks voor het huwelijk verboden is, officieel althans. Velen vertrekken naar de rijke Arabische landen om daar onder vaak slechte omstandigheden te werken, of als zij getrouwd zijn, met het daar verdiende geld hun gezin in het thuisland te onderhouden. Dat menig Egyptische man met grote vasthoudendheid Westerse vrouwen op vakantie belaagd, heeft een goed verklaarbare reden: omdat Egyptische vrouwen voor hen letterlijk onbetaalbaar zijn.

Is het dan zo'n grote stap om vanuit die situatie een aanzuigende werking richting terrorisme op jonge, van testosteron overlopende, mannen te zien? In Afghanistan is een aanmelding bij de Taliban een gegarandeerde bron van inkomsten. In de Palestijnse gebieden en Iraq krijgt de familie aanzienlijke bedragen als een zoon (of dochter) zich in naam van Allah en het Palestijnse volk opgeblazen heeft. In Palestijnse propaganda wordt Palestina als de bruid van een martelaar (zoals een zelfmoordterrorist) voorgesteld. En het vergoten bloed is de bruidsschat die de terrorist aan zijn “bruid” Palestina geeft.

De onmogelijkheid voor armlastige mannen zonder werk om aan een natuurlijke behoefte, het stichten van een gezin, te voldoen is daarmee een belangrijke reden waarom zo snel de wapens opgenomen worden. Mohammed was een slimmerik. Hij voorzag zich zowel van de steun van vrouwen, die financiële zekerheid werd beloofd, als van een constante toevloed van jonge kerels die als krijgers in Mohammeds plunderende veroveringslegers hun fortuin hoopten te kunnen maken.

Vrouwenrechten en islam zijn een veel besproken onderwerp dat in het Westen tot veel ophef en woede leidt. Je zou bijna zeggen dat de wens om islamitische vrouwen van hun juk te bevrijden een aanzuigende werking richting extremisme op ónze mannen heeft. Vrouwenrechten zijn echter geen 'zero sum game'. Een versterking van vrouwenrechten in landen waar de sharia richtinggevend voor het dagelijkse leven en de omgang tussen mannen en vrouwen is zou desastreus kunnen zijn als niet ook de zo nadelige gevolgen van sharia wetgeving voor mannen worden weggenomen. Die 'mannenrechten' zouden, hoe absurd het misschien op het eerste gezicht lijkt, wel eens de enige uitweg uit de huidige crisissituatie kunnen zijn.