Illusies in voicemails

De basis van de film wordt gevormd door de tekst die scenarioschrijver Henk Burger in 2002 al schreef, als een soort crossmediaal hoorspel. Regisseur David Lammers (Langer licht, 2006) zou er de beelden bij bedenken. “In 2007 werd ik erbij gevraagd, als producent. Daarna volgden allerlei pogingen het concept te laten slagen. YouTube-filmpjes werkten niet, omdat die te veel afleidden van de tekst. Een versie waarin een commissaris alle voicemailberichten afluistert was het ook niet – daarin werd de commissaris te belangrijk.” David Lammers besloot de samenwerking te beëindigen, waarop Burger aan Sinke voorstelde dat zij het zou doen. “Dat was geen gek idee, want ik had al wat voorbeelden gefilmd van wat ik mooi vond. Die waren verwant aan mijn documentaire Weemoed en wildernis. Daarin film ik de omgeving vanuit vaste standpunten, door alle seizoenen heen. Mijn idee was om de verschillende karakters verschillende landschappen te geven, in de breedste zin van het woord, dus ook in de stad. Landschappen waarin ze zich bevinden, of waarop ze uitkijken.”

Na een mislukte aanvraag bij het Filmfonds (“ze waren bang dat het saai zou worden en vonden dat je niet genoeg contact kreeg met de hoofdpersoon, terwijl het daar juist over gaat!”) besloot Sinke de film zonder budget te maken. “Ik had een camera, gekocht van de prijs die ik voor Weemoed en wildernis had gewonnen op het Festival International du Film d’Environment in Parijs. Toen ben ik gewoon shots gaan maken.” De shots werden geplakt onder een proefversie van de tekst, die ze zelf, samen met een collega-producent, had ingesproken. “Ineens was er een moment waarop ik dacht: Dit werkt heel goed!” Vervolgens maakte ze een jaar lang opnamen, alweer door alle seizoenen heen. Van woningen in Amsterdam, parkeerplaatsen bij de Makro, een industrieel terrein, maar ook van Schotland en tropische eilanden. “Die zijn gemaakt op Bali waar ik door mijn zus en haar man was uitgenodigd voor vakantie. Niet alleen de stranden zijn daar gefilmd maar ook de shots die zogenaamd in Schotland spelen. Dat is het mooie van filmillusie.”

Een trip naar Freistat in Oostenrijk, waar ze op een festival in de jury zat, leverde opnamen in Wenen en Bratislava op. “Ik had het helemaal uitgekiend. Ik heb in Wenen gefilmd en op de terugweg nam ik vanuit Wenen een trein naar Bratislava, filmde daar anderhalf uur, reisde in een uur terug en was op tijd terug voor het vliegtuig naar Nederland. Het is echt een mooie sport om dat voor elkaar te krijgen.” In Amsterdam fietste Sinke dagen achtereen rond met camera en statief in haar fietstassen. “Het deed me enorm denken aan de tijd dat ik een puber was en op woensdagmiddag door Utrecht zwierf met mijn fotocamera, op zoek naar beelden. Die totale vrijheid, waardoor je echte interactie krijgt tussen jezelf en de omgeving. Dat levert de mooiste beelden op, omdat je er met echte liefde naar kijkt.”

Voor het inspreken van de teksten zocht Sinke in haar directe omgeving naar stemmen. “Ik vooral op zoek gegaan naar mensen die zijn zoals de karakters. Omdat de stem in de film niet wordt geholpen door uiterlijk en bewegingen. Een stem verraadt het meest van iemands echte innerlijk – je moet echt kunnen geloven dat ze het kunnen zijn.” Sinke stuurde mails rond in haar vriendenkring, maar voor de belangrijkste rollen wilde ze toch acteurs, waaronder Rifka Lodeizen en Josefien Hendriks. “Voor de moeder raadde iemand me Olga Zuiderhoek aan, omdat zij uit Emmen komt en ik iemand zocht met een Oost-Nederlands accent. Verder heb ik heel veel films gekeken met het beeld uit. Zo kwam ik aan Dragan Bakema. Hij heeft als acteur zo’n enorme uitstraling dat het moeilijk is daar doorheen te luisteren.”

De nobudget-aanpak leverde een film op die van het begin tot het einde boeiend is. Centraal staat het antwoordapparaat van Onno, van wie gaandeweg blijkt dat hij plotseling is verdwenen. De boodschappen die over de periode van een jaar worden ingesproken, vertellen over zijn leven, de mensen die er een belangrijke rol in spelen en de manier waarop deze zich tot hem en elkaar verhouden. Euforie, ongeloof, woede, berusting en inzicht horen tot het nog veel uitgebreidere spectrum aan emoties dat in de voicemails voorbij komt. “Ik ben heel blij met het resultaat”, aldus Sinke. “En ik vond het verrassend dat het publiek (de film gooide hoge ogen bij het publiek tijdens het Internationaal Filmfestival Rotterdam, red) zo enthousiast is. Voor mij was het een toch vaak eenzame onderneming met een hoop getob. Als ik weer eens op een avond met mijn camera ergens stond nat te regenen dacht ik: waar ben ik in godsnaam mee bezig!”

After the Tone is vanaf 27 februari te zien in EYE Filmmuseum in Amsterdam.

Nog meer lezen? Hier is de blog die Digna Sinke bijhield tijdens de productie.