Interview Trouw met Pascal Bruckner over klimaat

Schuld en boete van Dostojevski.

Een gastbijdrage van Jeroen Hetzler.

Schuld en boete van Dostojevski. Dit is wat het interview van Kleis Jager In Trouw met de Franse denker Pascal Bruckner bij mij opriep … maar wel een beetje anders. Laat ik daarom meteen het vraaggesprek met u doorlopen. Kleis Jager schrijft:

Bruckner ziet in de 'klimaatpaniek' een nieuwe seculiere religie die is opgebloeid op de ruïnes van een ongelovige wereld. Wij zijn allemaal zondaars, enkel en alleen door onze aanwezigheid op aarde. Profeten van het einde van de wereld als Al Gore of de Brit sir Martin Rees (auteur van 'Our Final Hour') willen ons niet zozeer beschermen maar straffen, dwingen boete te doen, volgens Bruckner.

De AGW–hypothese is na meer dan 100 jaar tot op heden niet bewezen, zelfs weerlegd door de huidige temperatuurstagnatie. Hoe kan het dat dan toch zo velen hier zo onvoorwaardelijk in blijven geloven? Hoe is de gedachte ontstaan dat de wij mensen schuldig zouden zijn aan rampen die zich nog niet hebben voorgedaan en vermoedelijk nooit zullen plaatsvinden? Het Oudtestamentische oerbeeld van de erfzonde als schuld omdat de mens ooit de paradijselijke natuurlijke orde verstoorde, klinkt door in het AGW–geloof. De mens neigt van nature naar schuldgevoelens, herdefinieert ze binnen elke nieuwe religie (thans AGW), past ze in een nieuwe situatie in (duurzame transitie) en gaat over tot de orde van deze ‘nieuwe’ dag.

Het alarmisme is inderdaad omgekeerd evenredig aan de onverschilligheid van de publieke opinie. De paniekzaaierij maakte in 2007 en rond de klimaattop in Kopenhagen in 2009 nog indruk omdat het allemaal vrij nieuw was. Het heeft nu veel minder impact, we weten het nu wel, de opwarming heeft een plaats gekregen in de catalogus van bekende verschijnselen.

Opwarming van de aarde begon na het einde van de Kleine IJstijd rond 1750 en bij het begin van de Industriële Revolutie met toenemende menselijke CO2–emissie. Maar een causaal verband…? Zo kan men evengoed stellen dat de toename van het aantal auto’s de oorzaak is van de gestegen levensverwachting.

Daar komt bij dat de voorspellingen erg onzeker zijn. Men gaat nu uit van een stijging van de temperatuur met 0,5 tot 4,5 graden in 2081-2100, ten opzichte van 1986-2005. Zo'n enorme marge duidt erop dat de klimatologen het eigenlijk niet weten, het is eigenlijk helemaal geen voorspelling. Bovendien stagneert de temperatuur sinds vijf jaar. Als het nog vijf jaar zo doorgaat, dan wil dat misschien zeggen dat de klimatologen ernaast zitten.

De temperatuur stagneert al sinds 1998. Phil Jones van het CRU stelde dat 15 jaar voldoende is voor een verantwoorde uitspraak. Bruckners woorden zijn derhalve nu al bewaarheid zoals daadwerkelijk ook is gebleken door het falen van alle modellen die het IPCC hanteert.

Het aantal klimaatsceptici neemt toe, in ieder geval in Frankrijk, omdat de wetenschap haar autoriteit heeft misbruikt en geen enkele nuance toeliet. Zo hoorde je wel dat de opwarming net zomin weerlegbaar is als de zwaartekracht, of het feit dat de aarde rond is: zo wordt een principe verward met een historisch fenomeen.

Het woord ‘principe’ wekt inderdaad ten onrechte de indruk van een natuurwet, maar dat is de AGW–hypothese allerminst. Hetzelfde geldt voor het voorzorgbeginsel dat elke wetenschappelijke onderbouwing afwijst:

Het voorzorgbeginsel kan volgens deze EU-mededeling van toepassing zijn ‘als de wetenschappelijke informatie onvolledig is of geen uitsluitsel geeft dat de mogelijke gevolgen voor het milieu of of de gezondheid van mensen, dieren en planten weleens potentieel gevaarlijk en onverenigbaar met het gekozen beschermingsniveau kunnen zijn.

Verderop in het vraaggesprek gaat Bruckner hierop in. Eerst stelt hij:

Er wordt al gewerkt aan een economie met minder CO2-uitstoot. Alleen Duitsland, waar ze nu kerncentrales ontmantelen omdat de ecologie die met succes demoniseerde, neemt nu zijn toevlucht tot steenkool en gaat ons nu allemaal flink vervuilen, zonder dat iemand daar iets van zegt.

Deze intern strijdige situatie, en het zwijgen, is het gevolg van dogmatische struisvogelpolitiek die de inherente (technische) tekortkomingen ontkent van de bij de Energiewende aangewende middelen. Bruckner wijst voorts op de noodzaak van deemoed. Prometheus stal het vuur uit de hemel en werd zwaar gestraft voor zijn overmoed:

De ecologie heeft, terecht trouwens, altijd het idee van de menselijke industriële overmoed bestreden, het industriële Prometheïsme. Maar trappen ze nu niet in dezelfde val door van ons heersers van het heelal te maken die ook gaan over regen en zonneschijn? We hebben zeker een grote verantwoordelijkheid. Maar de natuur en het universum gaan denk ik onze macht te boven.

De christelijke erfzonde is nu vervangen door de ecologische voetafdruk, aldus Bruckner:

Als we onze schuld niet inlossen worden we gestraft met natuurrampen.

Geheel in de christelijke traditie tot ver na de Middeleeuwen kunnen we echter aflaten verdienen door het planten van bomen na een vliegreis in de verwachting regen, droogte, orkanen en zonneschijn te beheersen. Bruckner wijst in dit verband op het onderliggende motief dat zijns inziens het groene denken bepaalt:

Er is geen oorzakelijk verband tussen opwarming en rampen. Wie beweert dat dit wel zo is, wordt gedreven door een puur animistisch idee: het geloof in een bezielde aarde, een aarde die wraak neemt op ons, een zieke, vertoornde Gaïa die het op ons heeft voorzien.

Pittige uitspraken gaat Bruckner niet uit de weg. Met deze twee besluit ik deze bijdrage.

Het is dramatisch dat de huidige regering zich een energiebeleid laat dicteren door een clubje dat leeft in de mythe van het 'ontgroeien'. Stel dat we al in de jaren vijftig zoiets hadden gehad als het voorzorgsprincipe….Dan hadden we nooit snelwegen, kerncentrales, een luchtvaartindustrie of een TGV gehad. Dan waren we een achterlijk land gebleven.

De ecologie heeft te lang toegegeven aan de lokroep van schuld en ascese. Om de harten terug te winnen zou het juist voor groei moeten pleiten, omdat die uiteindelijk ten goede komt aan de bescherming van de planeet.

Schuld, maar anders dan in de roman van Dostojevski, aan misdaden die heel goed mogelijk nooit begaan blijken te zijn. En boete nu, vooruitlopend op die veronderstelde misdaden in de verre toekomst. Dit lijkt mij te veel voorzorg en te weinig wetenschap.

Aldus Jeroen Hetzler.

Voor mijn eerdere DDS–bijdragen zie hier.