Laat Bolkestein (over de euro) zijn kop houden

Weer veel Frits Bolkestein deze week. Morgen komt er een boek van hem uit, over de verleiding van intellectuelen in de politiek, in Elsevier staat een aardig interview met de meester, en in de Volkskrant rekende hij af met het gedweep met een federaal Europa van de Belgische liberaal Guy Verhofstadt. 'Wij kunnen zijn bevliegingen missen als kiespijn.' Eerder had hij Hans van Baalen opgedragen om er in het Europees parlement voor te zorgen dat 'Verhofstadt zijn kop zou houden' (zie ook Syp Wynia op de website van Elsevier). Daar was, zoals vaker bij Bolkestein, geen woord Frans bij.

Alsof dat nog niet genoeg was, zat Bolkestein afgelopen zaterdagavond ook op de televisie in het NOS-programma Nieuwsuur. Daarin zei hij dat Griekenland ervan overtuigd moest worden om de euro te verlaten. In ruil daarvoor moest het wel geholpen worden met schuldsanering en schuldkwijtschelding, maar een terugkeer naar de Drachme zou voor de Grieken zelf ook beter zijn omdat ze na een devaluatie van pakweg tien, of twintig, of dertig of veertig procent weer tot concurreren in staat zouden zijn. Daarmee zegt Bolkestein niet hetzelfde als Geert Wilders, die al maanden roept dat er geen cent naar de Grieken moet, maar het lijkt er wel op. Bovendien is Bolkestein de enige niet. In Duitsland zijn talrijke economen en politici die hetzelfde bewerren. Maar Bolkestein is natuurlijk wel Bolkestein. Zijn stem heeft nog steeds een bepaald gezag, onder de VVD-achterban, en waarschijnlijk ook nog daarbuiten. Bolkestein was per slot van rekening voor Nederland eurocommissaris bij de Europese Commissie in Brussel en in de jaren negentig wees hij altijd al op de gevaren van gesjoemel met de toetredingscriteria tot de EMU. Als er toen beter naar Bolkestein en de VVD was geluisterd, zaten we nu niet zo in de penarie. Althans, dat is de suggestie, want ondanks het liberale gesputter is Griekenland gewoon in de euro gekomen, en niet alleen Bolkestein maar de hele Haagse politiek vindt dat tegenwoordig een fout.

Wat Bolkestein zei, was dus niet vreemd en op zichzelf ook niet onverstandig. Sterker, het is helemaal niet uitgesloten dat Griekenland inderdaad zal moeten afhaken, want wat Bolkestein 'doormodderen' noemt valt door het ongeduld van de financiële markten waarschijnlijk niet heel veel langer vol te houden. Maar timing is belangrijk, en hoe de eurozone uit de huidige crisis komt staat nog geenszins vast. Met of zonder Griekenland, met of zonder Club Med, met of zonder rampzalige gevolgen. Als het allemaal zo makkelijk was als Bolkestein doet voorkomen, was Griekenland waarschijnlijk allang 'geïsoleerd' en in een aparte reddingssloep op afstand gezet. Maar de vraag 'wie volgt?' stelt zich dan onmiddellijk, en dan houden we uiteindelijk alleen Nederland en Duitsland over. Gerrit Zalm wees daar terecht op in het zondagse discussieprogramma Buitenhof.

Wat ik niet begrijp is waarom Bolkestein juist dit weekend met zijn opmerkingen kwam, net nu Duitsland voor belangrijke stemmingen over de noodplannen voor de euro staat en Nederland niet veel meer kan dan hopen dat Angela Merkel sterk genoeg blijft om de zuidelijke roep om de snelle invoering van euro-bonds te weerstaan. (Bolkestein ziet zelf ook niks in die eurobonds, die de staatsschulden 'europeaniseren', wat voor Nederland onder de huidige omstandigheden uiterst riskant is.) Ook voor de regering-Rutte komen de opmerkingen van Bolkestein allerminst op een gelukkig moment, want Mark Rutte en Jan Kees de Jager hebben moeite genoeg om hun positie aan de Nederlandse bevolking - die uiterst wantrouwend is - uit te leggen en tegelijk de kaarten in het Europese onderhandelingsspel tegen de borst te houden. Bolkestein had misschien iets van uitleg kunnen verschaffen over de hondsmoeilijke en tegenstrijdige afwegingen waarvoor de huidige Europese leiders staan, maar daar heeft hij als man die altijd gelijk had blijkbaar geen boodschap aan. Een vervelend en misplaatst trekje van de oud-politicus, die in zijn tijd de euro in de huidige vorm niet wist te voorkomen en nu als hinderlijke betweter voor zijn beurt spreekt. Daarmee vergroot hij de kakofonie, versterkt hij het wantrouwen in de politieke leiders van vandaag met wie we het hoe dan ook moeten doen, en ontkent hij het belang van discretie dat tijdens monetaire crises altijd van levensbelang is. Laat Bolkestein daarom zijn kop houden als het over de euro en de Grieken gaat, op dit moment kunnen onze dienstdoende politici zijn bevliegingen missen als kiespijn.

ps Het kan natuurlijk ook dat het er inmiddels niet veel meer toe doet en dat ik het gewicht van de woorden van Bolkestein geweldig overschat. Hij zegt immers niks wat anderen niet ook hadden kunnen bedenken en wat velen al hardop hebben gezegd. Maar ook dan had hij beter zijn mond kunnen houden.