Oplossing eurocrisis zonder meeweging geopolitieke factoren onmogelijk

Lang heb ik geloofd dat de monetaire problemen van de eurozone met louter economische, rationele argumenten opgelost zouden kunnen worden. Inmiddels ben ik daarover sterk gaan twijfelen en vrees dat dit onmogelijk is. In deze column zal ik u uitleggen waarom.

De invoering van de eenheidsmunt was een politiek besluit, daar zijn inmiddels vriend en vijand van de euro van overtuigd. Om de ontstane macro-economische onevenwichtigheden van de eurozone op te lossen hebben de Europese Instituties een Groei- en Stabiliteits Pact opgesteld, gevolgd door een "Six Pack", een "Two Pack" en een Begrotings Pact (het 'Fiscal Compact'). Hiermee wordt getracht het economisch beleid van de verschillende eurozone lidstaten op elkaar af te stemmen en te uniformeren. Intussen zijn we bijna vijf jaar verder en is het resultaat bedroevend. De economische performance van de eurozone als geheel blijft achter bij niet-euro landen en bij de rest van de wereld. Ook lopen in de grootste eurozone economieën de industriële orderportefeuilles al weer terug (na een korte opleving), met uitzondering van Spanje. De voorgestelde aanpak van Brussel werkt dus niet. De uitbundige kredietverlening aan Zuid-Europa was een direct gevolg van de invoering van de eenheidsmunt (de rentes aan de zuidelijke landen daalden bij de invoering in één klap substantieel, waardoor de kredietverlening razendsnel steeg). Maar vervolgens voorkomt diezelfde munt een gerichte aanpak en oplossing. Een politiek besluit kan kennelijk alleen maar ongedaan worden gemaakt met een ander politiek besluit...

In zijn recente artikel 'Europe has an even bigger crisis on its hands than a British exit' doet de Britse financeel-economisch journalist van 'The Telegraph', Ambrose Evans-Pritchard, een poging om de huidige crisis te duiden en verwijst daarbij naar de crisis uit begin jaren dertig van de vorige eeuw, de Grote Depressie, ik citeer:

Ik denk echter, dat de goede man er hier deze keer compleet naast zit. Die crisis had namelijk een hele andere oorzaak en is niet te vergelijken met de eurocrisis. Een goede analyse van de oorzaken van de Grote Depressie is te vinden in het boek 'America's Great Depression' van Murray N. Rothbard. Dat is met deze crisis in Europa natuurlijk anders. Het is niet zozeer een probleem dat overheden minder investeren, maar de structuur van de eurozone zelf. De prijs van kapitaal (rente) bepaalt de economie in brede zin (de spaarquote, de omvang van de investeringen, zowel privaat als publiek, de multiply effecten, enzoverder). Maar in deze muntunie is er sprake van economieën met een fundamentele ongelijke structuur en bovendien met een verschillend karakter (Duitsland heeft bijvoorbeeld een maakindustrie van hoge kwaliteit en Nederland een doorvoer economie met een omvangrijke (financiële) dienstensector). Maar wel met één rente voor iedereen. Daardoor werkt de euro voor de eurozone als geheel groeivertragend en krimpbevorderend. Een effectief monetair beleid zou die onevenwichtigheden kunnen wegnemen, maar de politiek staat een oplossing in de weg. Het politieke probleem is Frankrijk.

Wat doen we met Frankrijk? Het land hoort economisch bij het Latijnse blok, maar dat zullen de Fransen nooit accepteren, want dan zijn ze hun 'vooraanstaande' positie op het wereldtoneel kwijt. Ik zet bewust 'vooraanstaand' tussen aanhalingstekens, want die positie bestaat meer in theorie dan in de praktijk. Ik verwijs nog maar een keer naar het feit dat de Franse minister van Financiën, Moskovici, in slaap viel tijdens de onderhandelingen over de redding van Cyprus. De Fransen doen er gewoon niet meer toe. Op financieel-economisch gebied, wel te verstaan. Frankrijk leunt lui achterover en laat de Duitsers en de Nederlanders de kastanjes uit het vuur halen in de wetenschap, dat zij het land (en de euro) toch niet zullen laten vallen. Intussen blijven de beloofde hervormingen van de arbeidsmarkt, het uitbundige ambtenaren apparaat en de landbouwsector achterwege. Waarom zou je ook, als je weet dat je een rijke suikeroom hebt?

Maar zoals Pritchard in voornoemd artikel ook aankaart: hoe zeker is het dat de Fransen kunnen blijven voortmodderen? De partij van Marine LePen, het Front National, heeft een klinkende verkiezingsoverwinning behaald en is de grootste geworden in de meeste departementen, zie afbeelding:

Dit betekent een politieke aardverschuiving. En Marine LePen laat er geen misverstanden over bestaan welke koers zij zal varen, mocht zij gekozen worden als Frankrijk's nieuwe president. In het Duitse Handelsblatt liet ze optekenen:

LePen stelt terecht dat de euro voor Frankrijk een economische ramp is, want veel te duur. De ironie is wel, dat de Fransen de Duitsers destijds min of meer hebben gedwongen om de sterke D-mark in te ruilen voor de euro (in ruil voor de Duitse hereniging), in de hoop daarmee een einde te maken aan de serie devaluaties van de Franse franc. Maar men ziet nu, dat zelfs de euro de structurele zwakte van de Franse economie niet kan verbloemen. De euro dreigt de nagel aan de Franse doodskist te worden. Uiterst vermakelijk eigenlijk.

Hoe dit euro-avontuur gaat aflopen zónder economische rationale weet ik niet. Als om het even welk groot eurozone land eruit stapt (Spanje, Italië of Frankrijk) dan is het over en uit met deze eurozone. Ik zal daar niet rouwig om zijn, want een permanente geldtransfer van Noord naar Zuid zie ik absoluut niet zitten. De euro heeft 'Europa' geen vrede gebracht, sterker, de eenheidsmunt is de splijtzwam geworden van de Europese Unie. Dat komt ervan als je politici het monetaire beleid laat bepalen. Het komt er nu op aan om de schade zoveel mogelijk te beperken; met The Matheo Solution (TMS) wordt in elk geval zowel een economische als een politiek aanvaardbare (tussen-)oplossing geboden. Het is nog niet te laat.