-Arash Mashadi- De woningmarkt is een politiek verdienmodel!

March en Olsen (1989) laten zien dat instituties hun eigen logica ontwikkelen: vaste patronen sturen besluitvorming. Pierson (2000) stelt dat eerdere keuzes leiden tot een pad waar moeilijk van wordt afgeweken. Tsebelis (2002) benadrukt dat hervormingen lastiger worden naarmate meer partijen moeten instemmen. In Nederland (Lijphart, 2012) leidt dit vaak tot compromissen die beleid verzwakken. Buchanan en Tullock (1962) wijzen erop dat politici niet alleen handelen in het algemeen belang, maar ook vanuit eigenbelang. Dit verklaart waarom maatregelen die populair klinken toch worden ingevoerd, ook al zijn ze schadelijk op lange termijn.

De aanscherping van de puntentelling werd gepresenteerd als bescherming van huurders. Minister Hugo de Jonge scoorde er goed mee in de publieke opinie, maar was vooraf door vastgoedprofessionals gewaarschuwd voor negatieve effecten: minder investeringen en een krimpende huurvoorraad. De waarschuwingen werden genegeerd. Zijn imago was belangrijker dan lange termijnoplossingen.  

Het opkoopverbod voor verhuurders klonk sympathiek en gaf politici de kans zich daadkrachtig te profileren. Maar leide tot minder huurwoningen en een krapper aanbod. Dit was voorzien en zijn inmiddels werkelijkheid. Het publieke imago woog zwaarder dan het algemeen belang van Nederland.

De verhoging naar 10,4% voor niet eigen bewoning werd ingevoerd terwijl duidelijk was dat dit zou leiden tot hogere huren, hogere koopprijzen en minder renovaties. Toch koos de politiek hiervoor omdat het goed verkoopbaar was en veel belasting opleverde.

De Hoge Raad stelde dat het belasten van fictief rendement niet mag. Toch is de politiek hiermee doorgegaan en werd het percentage verhoogd. Ook hier was men voor gewaarschuwd. Onderzoeken tonen inmiddels dat box 3 bijdraagt aan een krimp van de huurmarkt. Het stelsel blijft echter bestaan omdat het het politieke ecosysteem voedt.

De woningmarkt laat zien dat het politieke ecosysteem oplossingen blokkeert door prioriteit te geven aan electorale en budgettaire winst. Beleidsmaatregelen als de puntentelling, het opkoopverbod, overdrachtsbelasting en box 3 waren vooraf bekend als schadelijk, maar werden toch ingevoerd. Zolang de woningmarkt wordt behandeld als bron van inkomsten en profilering, blijft het probleem bestaan.