-Dr. Gert Jan Mulder- Frans Timmermans: de man van theater en vergoelijking

Toen Timmermans in 2012 minister van Buitenlandse Zaken werd, leek hij zich vooral te willen profileren als architect van een “menselijke diplomatie”. In werkelijkheid koos hij voor normalisering met regimes die geen normalisering verdienden.

• Cuba (2014): Tijdens zijn bezoek aan Havana pleitte Timmermans voor het herzien van de EU’s “Common Position” en voor meer dialoog. Hij sprak over hervormingen onder Raúl Castro alsof deze een stap naar democratie waren. Dit leidde tot het mandaat voor onderhandelingen die uiteindelijk het EU-Cuba PDCA-verdrag van 2016 opleverden. De repressie op het eiland ging intussen onverminderd door .

• Venezuela (2013–2014): Timmermans begeleidde in november 2013 koning Willem-Alexander en koningin Máxima op een kennismakingsbezoek aan Caracas, midden in een periode van repressie door Nicolás Maduro. Terwijl de internationale gemeenschap afstand nam van het chavisme, bood Nederland symbolische legitimiteit. Kort daarna, in juli 2014, speelde de Carvajal-affaire: Aruba arresteerde Hugo “El Pollo” Carvajal, een kopstuk van Chávez’ inlichtingendienst, op verzoek van de VS. Timmermans besloot dat hij diplomatieke immuniteit genoot en liet hem vertrekken naar Caracas. Carvajal is later in de VS schuldig bevonden aan betrokkenheid bij narco-terrorisme .

Timmermans’ beleidsvisie voor Midden-Amerika en het Caribisch gebied (2014) rept nauwelijks over de verslechterende situatie in Nicaragua onder Daniel Ortega. Al waren de ergste repressies pas na 2018 zichtbaar, de autoritaire tendens was al veel langer duidelijk. Toch zweeg Timmermans; hij wilde kennelijk geen botsing met zijn ideologische geestverwanten.

De ramp met vlucht MH17 op 17 juli 2014 was een nationaal trauma. Timmermans werd hét gezicht van de Nederlandse diplomatie. Maar zijn optreden was controversieel:

• Bij de VN hield hij een dramatische toespraak over een trouwring die zou zijn gestolen van een slachtoffer. Hij voegde er tranen en theatrale stiltes aan toe. Het oogde indrukwekkend, maar velen ervoeren het als toneelspel dat meer over hemzelf zei dan over de slachtoffers.

• Op televisie suggereerde hij dat passagiers van MH17 mogelijk mondkapjes droegen in hun laatste minuten. Die bewering bleek nooit bevestigd; het voedde echter gruwelbeelden en liet zien hoe ver hij bereid was te gaan in retoriek.

• Zijn toon richting Rusland en Poetin was niet diplomatiek, maar doordrenkt van frustratie en persoonlijke haat. Daarmee blokkeerde hij zichzelf in het internationale spel, waar koele diplomatie belangrijker is dan emotionele uitbarstingen.

Wat bij MH17 zichtbaar werd, was de essentie van Timmermans’ stijl: pathos boven logos, drama boven inhoud. Het leverde applaus op van internationale media, maar liet Nederland achter met vragen over waar de diplomatie ophield en het toneel begon.

Als EU-commissaris voor Klimaat en Green Deal (2014–2023) stuurde Timmermans miljarden Europese subsidies naar milieu-NGO’s die zijn beleid moesten uitdragen. Critici stelden dat hij een gesloten systeem creëerde: NGO’s ontvingen geld, verdedigden beleid en presenteerden dat als “maatschappelijk draagvlak”. Dat de totale stromen richting NGO’s opliepen tot miljarden is onomstreden, maar dat dit nauwelijks in de media werd bevraagd, zegt veel over de immuniteit die Timmermans genoot in de Brusselse bubbel.

Frans Timmermans hoort in het rijtje politici die zichzelf groter maken dan hun prestaties rechtvaardigen.

• In Latijns-Amerika normaliseerde hij dictaturen onder het mom van dialoog.

• In de Carvajal-affaire koos hij voor immuniteit boven rechtvaardigheid.

• Bij MH17 leverde hij toneel in plaats van diplomatie.

• In Brussel bouwde hij een klimaatmachine die kritiek uitsloot.

Vandaag zit hij in de Tweede Kamer als fractieleider van PvdA/GroenLinks en kandidaat-lijsttrekker voor de verkiezingen van 29 oktober. Maar de geschiedenis laat een ander beeld zien: geen staatsman, maar een politicus die toneel verkiest boven waarheid en ideologie boven realiteit.

1. RVD, aankondiging kennismakingsbezoek Willem-Alexander en Máxima aan Venezuela en Colombia (2013).

2. NOS, “Carvajal Aruba opgepakt, weer vrijgelaten” (juli 2014).

3. SDNY, “U.S. Charges Venezuelan President Nicolás Maduro and 14 Officials with Narco-Terrorism” (2020).

4. Eurostat/EU, Mandate EU-Cuba negotiations (feb. 2014).

5. Tweede Kamer, Beleidsvisie Midden-Amerika en Caribisch gebied (2014).

6. VN-archief, Timmermans’ toespraak Veiligheidsraad MH17 (juli 2014).

7. NRC, “Mondkapjes en MH17: hoe Timmermans speculaties voedde” (2014).