Frits Bosch is columnist voor De Dagelijkse Standaard.

-Frits Bosch- Links verdriet. Hoe nu verder?

Opinie19 nov , 17:30
Links is verdrietig over de abominabele verkiezingsuitslag. Logisch. Het zou raar zijn als het anders was. Het Financieele Dagblad maakt er over drie pagina’s een lang verhaal van: “Hoe nu verder met links in Nederland. Het moet minder moralistisch”, 15-11-25. Inderdaad, hoe nu verder? Het FD doet een rondgang langs een tiental linkse denkers. Dat is precies wat je niet moet doen, want zij weten het niet, anders waren de uitslagen niet zo beroerd. Je moet langs rechtse denkers. Maar goed, men meent dus dat het minder moralistisch moet. Onjuist. Het moet wel moralistisch, maar anders moralistisch dan nu.
Hoe staat links tegenover massa-immigratie?. Links kan niet verstoppertje blijven spelen. SP leider Jimmy Dijk, die zijn partij naar 3 zetels ziet verkrumpelen, vindt dat “er een heel sterk migrantenframe is in onze samenleving, waaraan 20 tot 25 jaar gebouwd is”. Met zo’n opvatting moet de SP nog blij zijn met 3 Kamer zetels. Volgens ex SP Kamerlid Leijten kan links een heel duidelijk verhaal houden op migratie: “Ik voel me thuis bij de lijn streng op arbeidsmigratie, een veilige thuishaven bieden voor hen die het nodig hebben en anderen terugsturen”, dus ruim baan voor asielmigranten. Dat is een prachtige empathische gedachte, maar gaat niet samen met de verzorgingsstaat. Er móet gekozen worden. Hoe kiest links?
Verzorgingsstaat
Het kroonjuweel van sociaal democraten is de verzorgingsstaat, ooit in de jaren 50 opgezet door dr Willem Drees, later uit de partij gestapt. De verzorgingsstaat komt de komende 20 jaar fors onder druk te staan. De eerste tekenen zien we nu al overduidelijk. Massa-immigratie en verzorgingsstaat gaan niet samen, zie Migratiemagneet van dr. Jan van de Beek. Er moet gekozen worden. Hoe denkt links daarmee om te gaan?
Er is geen andere keuze voor Europa dan meegaan in de vaart der volkeren. Europa moet de defensie-inspanning substantieel verhogen. Dat is niet mogelijk zonder economische groei. Economische groei is niet mogelijk zonder een sterk bedrijfsleven. Rusland doet het zonder een sterk bedrijfsleven maar dit land heeft olie-inkomsten die Europa ontbeert. Dus: ruim baan voor het bedrijfsleven. Europa schijnt dit zich onvoldoende te realiseren. Karl Marx, de huisfilosoof van links onderscheidt in Das Kapital in de samenleving een bovenlaag en een onderlaag. De bovenlaag wordt gevormd door het geestelijke, culturele, wetenschappelijke en artistieke leven, dat steeds beslissend wordt geacht voor de menselijke beschaving. De onderlaag wordt gevormd door de productie en consumptie van gebruiksgoederen die secundair worden gevonden. Marx draait de rollen om. De onderlaag is juist allesoverheersend en de bovenlaag is daarvan afhankelijk. Zonder een behoorlijke productie, distributie en consumptie is de bovenlaag onmogelijk. Volgens dit ‘historisch materialisme’ worden interesse en idealen bepaald door materiële omstandigheden. Volgens Marx wordt dit niet erkend en begrepen. Hij heeft hier gelijk. Het is nog steeds zo. Hoe staat links tegenover het bedrijfsleven? We horen hen er nooit over.
Islamisering
Het FD artikel wordt begeleid met een grote foto van een vijftiental sociaaldemocraten met op de voorgrond dr Frans Timmermans en dr Esmah Lahlah, die elkaar bijna verliefd aankijken. We willen graag weten hoe links tegenover de islamisering van Nederland aankijkt met alle begeleidende verschijnselen van dien. Vervolgens is het goed als links dan ook het licht laat schijnen over het toenemend antisemitische in Nederland en mogelijk ook bij links. We herinneren ons het huilen van Gerdi Verbeet en het verdriet van Rob Oudkerk. Wat is het standpunt hierover van links?
Middenpositie?
“De focus op het politieke midden is een grote strategische vergissing geweest”, meent Merijn Oudenkampsen. Dat zou tot een identiteitscrisis hebben geleid. Hoe zo? Kabinetten Kok. Lijkt me onjuist. Het gaat om moraliteit, niet moralistisch, betweterig, maar moraliteit die politiek als resultaat heeft en vervolgens uitmondt in de economie. Dit gaat niet over links, rechts of midden. De uiteindelijke doelstelling is uiteraard een gelukkige samenleving met gelukkige individuen.
Vrijheid
Een heikel punt blijft de vraag of herverdeling van inkomen en vermogen dient plaats te vinden. En dan de vraag hoe men staat tegenover Milton Friedman’s adagium dat een samenleving die vrijheid én inkomensverdeling wenst, geen van beide zal hebben. Is een substantiële inkomensherverdeling gelegaliseerde roof? Hoe denkt links daarover?
Ik meen oprecht dat het links goed gaat met een programma waar we blij van worden. Links moet (eindelijk) de discussie intern aangaan. Het roer moet om. Veel succes!
Frits Bosch, econoom en socioloog, auteur van ‘De Wereld volgens Ayn Rand'.
afbeelding1

Ga verder met lezen
loading
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten

Loading