FVD-Kamerlid Van Duijvenvoorde maakt indruk: Diepzinnige maidenspeech fileert staatsbemoeienis in onderwijs

Terwijl de formatie tussen het 'middenblok' (D66, VVD, CDA) verzandt in de gebruikelijke koehandel, liet Van Duijvenvoorde zien dat politiek over meer zou moeten gaan dan alleen beleidsnota's. Het gaat over visie. En die visie is bij FVD kraakhelder: het onderwijs moet een vrije ruimte zijn, geen doorgeefluik van staatsideologie.

Van Duijvenvoorde greep in zijn betoog terug op de Academie van Athene. Hij waarschuwde voor de verleiding van de macht om te bepalen wat "Waar", "Goed" en "Schoon" is. Zijn punt was fundamenteel: deze waarden zijn voor de mens ten diepste onkenbaar. Zodra een staat of een instituut claimt wél te weten wat "dé goede burger" is, ontstaat er een blauwdruk die van bovenaf wordt opgelegd.

"Zodra iemand zegt: 'Dit is dé waarheid', ontstaat de verleiding om dat inzicht als instrument van macht te gebruiken," stelde de FVD'er scherp vast. Het is een spiegel die hij de gevestigde orde voorhield. Want is dat niet precies wat we zien met de huidige invulling van 'burgerschap'? Een poging om kinderen te kneden naar een politiek correct model, in plaats van ze te leren zelfstandig na te denken.

De speech was niet alleen filosofisch, maar ook praktisch. Van Duijvenvoorde uitte forse kritiek op de voorliggende wetsvoorstellen die zorgen voor een "structurele herschikking" van de macht in het onderwijs. De invloed verschuift weg van de ouders, de Kamer en vooral de docent, richting anonieme organen zoals het SLO en het ministerie.

"Er ontstaat één centraal zwaartepunt dat bepaalt wat kinderen moeten leren," waarschuwde hij. Dit is geen technische wijziging, maar een ideologische keuze voor centralisatie. De autonomie van de leraar wordt opgeofferd aan de regeldrift van Den Haag. FVD pleit juist voor het tegenovergestelde: "Vertrouw de docent." De staat moet het minimum bewaken, maar niet het maximum bepalen.

Een van de sterkste passages in de toespraak was de afrekening met het moderne dogma van "Trust the Science". We hebben de afgelopen jaren gezien hoe 'de wetenschap' werd misbruikt om kritiek de mond te snoeren en beleid door te drukken.

Van Duijvenvoorde zette dit recht: "Echte wetenschap is het institutionaliseren van wantrouwen." Wetenschap begint niet bij zekerheid, maar bij twijfel. Door kinderen te leren dat wetenschap een autoriteit is die blind gevolgd moet worden, doe je de wetenschap zelf geweld aan. Het onderwijs moet een plek zijn voor complexiteit, voor het verschil tussen feit en mening, en niet voor doctrinaire zekerheden.

Hij sloot af met de bekende woorden van Socrates: "Ik weet één ding: dat ik niets weet." In een politiek landschap vol betweters die de samenleving willen herinrichten naar hun eigen evenbeeld, is die nederigheid een krachtig wapen. Het is de erkenning dat niemand de absolute waarheid bezit, en dat we elkaar dus de ruimte moeten laten.

Met Peter van Duijvenvoorde heeft FVD er een intellectueel zwaargewicht bij die de discussie op een hoger plan kan tillen. Waar andere partijen verzanden in technocratie, durft hij te vragen naar de fundamenten van onze vrijheid. Het is te hopen dat de rest van de Kamer, inclusief de formerende partijen, goed heeft geluisterd. Want als we de vrijheid in het klaslokaal verliezen, verliezen we uiteindelijk de vrijheid in de hele samenleving.