Nederland dreigt onbestuurbaar te worden: geen enkele partij boven de 30 zetels?

Laten we met Timmermans beginnen. Onder de eigen achterban doet hij het prima: 55% van de GroenLinks/PvdA-kiezers vindt hem een goede lijsttrekker — vooral de PvdA-stemmers van 2021. Maar zodra je buiten dat clubje kijkt, wordt het al snel magertjes. D66’ers, SP-stemmers, Volt-fans en zelfs ChristenUnie-aanhangers blijken liever Ahmed Aboutaleb als leider van GroenLinks/PvdA te zien. Onder CDA-kiezers geeft 53% de voorkeur aan Aboutaleb, terwijl Timmermans daar blijft steken op een schamele 16%.

Timmermans weet buiten zijn bubbel nauwelijks mensen te overtuigen. Als je geen stemmers weet los te peuteren bij verwante partijen zoals D66, SP of Partij voor de Dieren, dan zit er simpelweg weinig groei in. Dat belooft niet veel goeds.

Aan de rechterkant is het beeld niet veel rooskleuriger. Yeşilgöz haalt bij VVD-kiezers nog nette cijfers (67% ziet haar als een goede lijsttrekker), maar zodra je kijkt naar CDA’ers, JA21-aanhangers of PVV-stemmers, zakt het enthousiasme als een plumpudding in elkaar. Onder CDA’ers scoort ze slechts 15%, terwijl VVD’ers als Eelco Heinen en Vincent Karremans daar aanzienlijk beter uit de bus komen.

Terwijl Yeşilgöz moeite heeft om mensen te trekken, springt Caroline van der Plas van BBB eruit. Zij is razend populair onder haar eigen achterban (76%) én doet het opvallend goed bij aanhangers van andere rechtse partijen (rond de 50%). Zelfs Mona Keijzer scoort beter dan Yeşilgöz of Timmermans.

De peiling laat één ding pijnlijk duidelijk zien: de traditionele grote partijen zijn hun magie kwijt. Kiezers worden niet meer warm of koud van de gevestigde lijsttrekkers. Dat voedt precies datgene waar Den Haag al jaren op leegloopt: versnippering. Kleine partijen schieten als paddenstoelen uit de grond en coalities worden haast onmogelijk.

Het is dan ook geen gekke gedachte dat we dit najaar een uitslag gaan zien waarbij geen enkele partij boven de 30 zetels komt. Zelfs de PVV, die in 2023 uit het niets 37 zetels binnensleepte, lijkt die prestatie voorlopig niet te herhalen. Het scenario van 2012 — Rutte versus Samsom, een klassieke tweestrijd die beide partijen richting de 40 zetels duwde — lijkt in de verste verte onhaalbaar. Het politieke landschap is daarvoor simpelweg te verbrokkeld, en de lijsttrekkers missen de flair om daar verandering in te brengen.

Als straks niemand boven de 30 zetels eindigt, wordt de kabinetsformatie helemaal een puzzel van duizend stukjes zonder voorbeeldplaatje. Wie mag dan het voortouw nemen? Wie krijgt het vertrouwen van anderen om premier te worden? Wie weet überhaupt nog iets voor elkaar te krijgen in een Eerste Kamer waar iedere stem telt en ieder wetsvoorstel riskeert te verzuipen in compromissen?

Wat Maurice de Hond hier eigenlijk blootlegt, is dat de grote partijen allang niet meer de locomotieven van het Nederlandse politieke landschap zijn. Timmermans en Yeşilgöz hebben amper aantrekkingskracht buiten hun eigen clubje, de PVV staat stil, en er is geen duidelijke tweestrijd om mensen op te zwepen. De kans dat we straks een Kamer krijgen waarin niemand écht de leiding pakt, is levensgroot.

Ja, dat maakt regeren nóg ingewikkelder dan het al is. Een chaos van kleine partijen, onmogelijke meerderheden en eindeloze formaties dreigt het nieuwe normaal te worden. Alleen een onverwachte politieke aardverschuiving, een schandaal, een genie of een megastunt in de campagne kan dat tij nog keren. Maar voorlopig ziet het ernaar uit dat we het record van 2010 gaan breken... en dat het land daarna nóg verder vast komt te zitten in een formatiefuik zonder uitgang.