Renske Leijten legt keihard de vinger op de zere plek: “Jeugdzorg wordt betaald om kinderen uit huis te houden”

“Jeugdzorg wordt betaald voor het uit huis houden van kinderen,” zei Leijten. “In de jeugdzorg is het zo dat op het moment dat je een kind, wat uit huis is geplaatst, begeleidt dan is dat je verdienmodel. Op het moment dat je zorgt dat een kind terug naar huis gaat dan zegt jouw bestuurder: niet doen want dan hebben we minder geld.”

Het is een uitspraak die binnenkwam als een mokerslag. Leijten sprak met hoorbare woede en verdriet over een systeem dat volgens haar volledig vastzit in financiële prikkels in plaats van menselijkheid.

Wat Leijten beschreef, is niet zomaar kritiek. Het is een frontale aanklacht tegen het fundament van de Nederlandse jeugdzorg. Volgens haar is het systeem zo ingericht dat instellingen financieel afhankelijk zijn van het in stand houden van ellende: hoe langer een kind uit huis blijft, hoe meer geld er binnenkomt.

“Dit is al jaren zo,” zei ze. “Over twee weken is dit weer vergeten en volgend jaar hebben we de volgende.”

Een pijnlijke constatering, die perfect samenvat hoe Nederland omgaat met structureel falende beleidssystemen: even ophef, daarna stilte - tot het volgende schandaal zich aandient.

Leijten gaf jarenlang in de Tweede Kamer leiding aan de strijd voor slachtoffers van de toeslagenaffaire. Ze kent het mechanisme van bureaucratische onverschilligheid als geen ander. Wat ze nu zegt over jeugdzorg, raakt aan precies dezelfde kern: een overheid die mensen niet helpt, maar breekt.

Ouders die hun kinderen kwijtraken door fouten, wantrouwen en machtsmisbruik van instanties. Kinderen die in instellingen opgroeien terwijl hun ouders wanhopig wachten op een kans om hen terug te krijgen. En professionals die hun werk met de beste bedoelingen doen, maar verstrikt raken in een systeem dat hen dwingt te denken in Excel-sheets.

Wat Leijten vooral blootlegt, is de politieke lafheid om het systeem écht te veranderen. Iedereen in Den Haag weet al jaren dat de jeugdzorg niet werkt - dat geld verkeerd wordt besteed, dat kinderen te makkelijk worden weggehaald, dat gemeenten overspoeld raken door commerciële bureaus die verdienen aan ellende.

Toch gebeurt er niets. Iedere crisis leidt tot een rapport, een debat en een nieuw beleidsplan. Maar de structuur van het probleem - de financiële prikkels en het wantrouwen tegenover ouders - blijft intact.

Leijten zei het precies zoals het is: over twee weken is iedereen het weer vergeten.

Het idee dat zorginstellingen kinderen vasthouden om geld te verdienen, klinkt absurd - maar het is precies wat insiders al jaren fluisteren. Er is geen beloning voor het herstellen van gezinnen, wel voor het begeleiden van langdurige uithuisplaatsingen. Het geld volgt niet het kind, maar het systeem.

Dat verklaart waarom jeugdzorgmedewerkers klagen over hoge werkdruk en lage moraal. Ze weten dat hun inspanning vaak niet leidt tot hereniging van gezinnen, maar tot het vullen van budgetten en rapporten.

Een medewerker die te snel een kind thuis wil plaatsen, wordt zelfs tegengewerkt. Zoals Leijten het samenvatte:

De uitspraak van Leijten bij Vandaag Inside zou het startschot moeten zijn voor een echt politiek debat over de toekomst van jeugdzorg. Niet nog een commissie, niet nog een rapport - maar harde hervormingen.

Want zolang geld belangrijker is dan het gezin, blijven er kinderen onnodig uit huis geplaatst worden - en blijven ouders kapotgemaakt worden door een overheid die hun vertrouwen niet waard is.

Wat Renske Leijten zei, is pijnlijk maar waar. Ze durft te zeggen wat veel politici niet durven: dat ons jeugdzorgsysteem rot is van binnenuit. Niet door de mensen die er werken, maar door de perverse prikkels die het beleid hebben gecorrumpeerd.

Haar boodschap bij Vandaag Inside was niet alleen een waarschuwing, maar ook een oproep: herstel het morele kompas van Nederland.