SHOCKING!: Overheid wil transparantiewet Woo inperken – burgers moeten betalen voor informatie
De Nederlandse overheid heeft een opmerkelijk talent ontwikkeld: zodra burgers hun mond opendoen en kritische vragen stellen, gaan de luiken dicht. Dat zie je al jaren, maar het wordt opnieuw pijnlijk duidelijk met de nieuwste plannen van het ministerie van Binnenlandse Zaken. Onder demissionair minister Frank Rijkaart (BBB) wil men de Wet open overheid (Woo) ernstig inperken.
De Woo, sinds 2022 opvolger van de Wob, geeft burgers en journalisten het recht om overheidsdocumenten op te vragen. De bedoeling is helder: transparantie bevorderen, machtsmisbruik tegengaan en schandalen zoals de toeslagenaffaire voorkomen. Maar blijkbaar is dat te veel gevraagd voor onze bureaucratie.
Lees ook
‘Te veel werk’, dus minder openheid
Uit de antwoorden van minister Rijkaart op vragen van informateur Sybrand Buma blijkt dat het ministerie de Woo vooral ziet als een last. Woo-verzoeken zouden te veel tijd, capaciteit en geld kosten. Met die redenering komt BZK met voorstellen die de kern van de wet raken:
- Verzoeken die te veel documenten opleveren mogen worden afgewezen.
- Interne e-mails, adviezen en conceptstukken kunnen worden uitgesloten van openbaarmaking.
- En als klap op de vuurpijl: burgers moeten gaan betalen als een verzoek in de ogen van de overheid ‘te groot’ is.
Met andere woorden: hoe gevoeliger de informatie, hoe groter de kans dat de overheid de deur dichttrekt.
Arrogantie van de macht
Het wringt des te meer omdat het vorige kabinet juist beloofde de uitvoering van de Woo te verbeteren, zonder de wet zelf te verzwakken. Betere processen, meer samenwerking, helderdere protocollen. Maar nee: volgens BZK is dat allemaal onmogelijk. De oplossing is niet professionaliseren, maar de wet zelf kortwieken.
Opvallend is wat de minister níét noemt: het nut van de Woo. Het blootleggen van misstanden, het herstellen van vertrouwen, het borgen van democratische controle. Na een ramp als de toeslagenaffaire — waar de overheid jarenlang informatie achterhield — zou openheid de norm moeten zijn. In plaats daarvan stuurt men aan op minder zicht, minder inzicht en meer drempels.
Breed gedragen drang naar minder transparantie
Het ministerie staat niet alleen. In politiek en overheid klinkt een groeiende roep om de Woo aan te passen. CDA-fractievoorzitter Henri Bontenbal noemde de wet zelfs een ‘doorn in het oog’. Honderden fte’s zouden bezig zijn met Woo-verzoeken, zo luidt het argument — alsof openbaarheid een storende hobby is en geen democratisch fundament.
Critici hebben gelijk: de Woo is essentieel om misstanden te voorkomen. Door haar te verzwakken ondermijnt de overheid niet alleen de wet, maar ook haar eigen legitimiteit. Een gesloten overheid is een overheid die fouten maakt en niet wil dat iemand dat ziet.
De boodschap aan burgers
De ondertoon van deze plannen is duidelijk:
Blijf vooral niet te nieuwsgierig. Vraag niet te veel. Kijk weg. Maar dat is precies wat een gezonde democratie niet nodig heeft. De Woo is geen luxeproduct, maar een recht. Een recht om te controleren wat de overheid doet met publiek geld en publieke macht.
Nu de overheid zelf de sluizen probeert dicht te draaien, is het aan burgers, journalisten en volksvertegenwoordigers om pal te staan voor openheid. Want transparantie is geen last, maar de verlichting die een rechtsstaat nodig heeft.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten
Lees ook
Loading
