Strijd om Kamervoorzitterschap barst los: Martin Bosma (PVV) lijkt favoriet, maar linkse partijen twijfelen

De ervaren parlementariër, die de afgelopen periode het voorzitterschap op zich nam, geldt als favoriet, maar van een gelopen race is zeker geen sprake. De verdeeldheid in de nieuwe Kamer – meer dan ooit versplinterd – maakt dat het nog alle kanten op kan.

De komende Tweede Kamer kent geen dominante fractie meer. De grootste partij haalt slechts 26 zetels, goed voor zo’n 17 procent van de stemmen. Dat betekent dat coalities, compromissen en samenwerking belangrijker worden dan ooit.

Juist het voorzitterschap van de Kamer - traditioneel een rol waarin neutraliteit en gezag essentieel zijn - wordt daardoor een symbolische test voor de nieuwe bestuurscultuur. Kan Den Haag over partijgrenzen heen samenwerken, of verzandt alles opnieuw in ideologische loopgraven?

Martin Bosma, één van de langstzittende PVV’ers in de Kamer, heeft in de afgelopen jaren een reputatie opgebouwd als gedisciplineerde, efficiënte voorzitter. Zelfs politieke tegenstanders erkennen inmiddels dat hij de orde in het debat beter wist te bewaren dan men aanvankelijk dacht.

Bij D66 klonk recent de erkenning dat Bosma het “eigenlijk best oké” heeft gedaan. Dat is opmerkelijk, want bij zijn benoeming in 2023 was er nog hevig verzet - sommige Kamerleden weigerden zelfs te applaudisseren toen hij werd verkozen.

Zijn voorzitterschap werd door linkse partijen als “omstreden” gezien vanwege zijn PVV-achtergrond, en zijn aanwezigheid bij onder meer de nationale slavernijherdenking riep destijds weerstand op.

Maar inmiddels is duidelijk dat Bosma niet de karikatuur is die sommigen van hem wilden maken. Hij voerde zijn taak zakelijk en zonder incidenten uit - en dat zou hem nu weleens in het voordeel kunnen spelen.

De PVV’er kan rekenen op steun van zijn eigen fractie en bevriende partijen op rechts: JA21, Forum voor Democratie, BBB en de SGP. Dat levert hem naar schatting zo’n 49 zekere stemmen op - een stevige basis, maar nog geen meerderheid.

Het is afwachten wat partijen als VVD, D66 en CDA zullen doen. Als zij zich aansluiten, is Bosma vrijwel zeker van herverkiezing. Maar als zij meegaan in het blok van D66, GroenLinks-PvdA, Volt en PvdD, kan het alsnog een spannend duel worden.

Het voorzitterschap wordt gekozen bij geheime stemming, waardoor verrassingen niet uitgesloten zijn.

De strijd om het Kamervoorzitterschap is meer dan een interne procedure: het is een politiek signaal. Wie de voorzitter levert, bepaalt voor een deel de toon van het parlementaire debat de komende jaren.

Een herverkiezing van Bosma zou betekenen dat de PVV - na jaren van uitsluiting - eindelijk erkend wordt als volwaardige speler in het parlementaire midden. Een blokkade tegen Bosma daarentegen zou gezien worden als een politiek afstraffen van de kiezer, die massaal op rechtse partijen stemde.

Kortom: de stemming over de Kamervoorzitter wordt de eerste test van de nieuwe politieke werkelijkheid.

Wat de uitkomst ook wordt, één ding is duidelijk: de nieuwe Tweede Kamer staat voor een enorme uitdaging. Het parlement is versplinterd, het vertrouwen in de politiek historisch laag, en de kiezer kijkt kritisch mee.

Als zelfs het kiezen van een voorzitter verzandt in partijpolitiek gekibbel, zal dat het beeld bevestigen dat Den Haag niets geleerd heeft van de afgelopen jaren.

Martin Bosma zelf zegt formeel nog geen beslissing te hebben genomen over een nieuwe kandidatuur, maar in de wandelgangen houdt vrijwel iedereen er rekening mee dat hij zich opnieuw meldt.

En terecht.

De herverkiezing van Martin Bosma zou een logische keuze zijn: ervaren, rustig, en door de meeste fracties inmiddels geaccepteerd. Maar de vraag is of Den Haag die logica wil volgen, of dat oude sentimenten en partijreflexen opnieuw de overhand krijgen.

Bosma’s voorzitterschap werd ooit met tegenzin aanvaard. Als hij nu opnieuw wordt verkozen, zou dat een teken van volwassenheid zijn in een Kamer die dat hard nodig heeft.

Maar mocht hij sneuvelen op politieke vooroordelen, dan is dat meteen het bewijs dat Den Haag nog steeds geen nieuwe bestuurscultuur aandurft - zelfs niet bij de keuze van haar eigen voorzitter.