Van Houwelingen onthult geheime deal tussen politie en omstreden techgigant

Laat dit even inzinken: de Nederlandse overheid werkt samen met een Amerikaans techbedrijf dat wereldwijd bekendstaat om zijn banden met geheime diensten, massasurveillance en oorlogstechnologie. En dat alles in stilte, zonder Kamerdebat, zonder controle, zonder concurrentie – precies zoals je het zou verwachten in een beginnende politiestaat.

Palantir is een bedrijf dat gespecialiseerd is in dataverwerking en -analyse. In de VS werkt het samen met onder andere de CIA, NSA, FBI én het Amerikaanse leger. De software is ontworpen voor militaire operaties, terreurbestrijding en massasurveillance. In andere woorden: voor een totalitaire controlemaatschappij.

De politie gebruikt deze software in een analyseomgeving die de ‘Raffinaderij’ wordt genoemd. Hier worden enorme hoeveelheden data geïntegreerd, om “complexe vraagstukken” op te lossen. Dat klinkt mooi, maar betekent in de praktijk: massale surveillance van burgers, algoritmische risicoprofielen en predictive policing.

Er is geen enkele garantie dat deze systemen de rechtsstaat respecteren. Sterker nog: de geheimzinnigheid rond de aanschaf van Palantir maakt duidelijk dat men koste wat het kost democratische controle wilde vermijden.

Het meest schokkende is misschien nog wel de manier waarop Palantir is binnengehaald. De minister bevestigt zwart op wit: de aanschaf verliep heimelijk, zonder aanbesteding. Dat is in strijd met de normale procedures. Alleen bij geheime operaties, zegt men, mogen de regels worden omzeild. De reden? "Nationale veiligheid."

Maar sinds wanneer is nationale veiligheid een excuus om de democratie buitenspel te zetten?

Dit is precies hoe een politiestaat zich opbouwt: eerst zeg je dat het om terrorismebestrijding gaat. Dan gebruik je het tegen zware criminaliteit. En uiteindelijk, als het systeem eenmaal staat, zet je het in tegen politieke tegenstanders, journalisten, en lastige burgers. Kijk naar Canada. Kijk naar Frankrijk. Kijk naar Duitsland. De blauwdruk ligt er al.

Pepijn van Houwelingen wordt door het kartel vaak weggezet als ‘complotdenker’. Maar wie heeft er gelijk? Hij stelde terechte vragen. En nu blijkt: de overheid liegt door weglating. Ze zwegen over de betrokkenheid van Palantir. Ze hielden stil dat het via een achterdeur is geregeld. Ze gaven geen openheid van zaken – totdat een oppositiepartij hen met de rug tegen de muur zette.

Wat moeten we hieruit concluderen? Dat het kartel geen enkele rem meer voelt. Transparantie is alleen nog een façade. De macht verschuilt zich achter “veiligheid” en “gevoelige informatie”, terwijl de democratie wordt uitgekleed.

Opvallend is ook dat het ministerie ontkent dat andere onderdelen dan de politie gebruikmaken van Palantir. De NCTV – die in het verleden ook onder vuur lag vanwege massasurveillance zonder wettelijke basis – zou “geen gebruik” maken van Palantir-licenties. Maar waarom gelooft iemand dat nog?

Zeker als we weten dat informatie uit “de Raffinaderij” wel wordt gedeeld met andere partijen, zodra er “een signaal” is van criminaliteit of een terreurdreiging. Dat betekent dus: Palantir-informatie kan gebruikt worden buiten de politie om. En dan is het hek van de dam.

De opsomming van redenen voor heimelijke aanschaf is tekenend: het gaat over "gevoeligheid van onderwerpen", "onderzoeksmethoden", "zelfontwikkelde software" en – jawel – "politiek gevoelige informatie die niet met een brede kring gedeeld mag worden". Anders gezegd: het volk mocht het niet weten.

Maar in een rechtsstaat mag de overheid niet werken in het geheim. Zeker niet als het gaat om instrumenten die zo diep kunnen ingrijpen in het leven van burgers. Als je software inzet die bedacht is voor militaire doeleinden, dan hoor je daarvoor parlementaire goedkeuring te krijgen. Alles minder dan dat is onacceptabel.

Wat hier aan de hand is, gaat veel verder dan alleen de politie. Dit is het topje van de ijsberg. Palantir past perfect in een trend van technocratische controle, waarbij de overheid steeds meer data verzamelt, koppelt en analyseert – zonder mandaat, zonder grenzen, en zonder schaamte.

Forum voor Democratie heeft hier terecht de noodklok over geluid. Maar het is aan alle Nederlanders om wakker te worden. Want wie nu zwijgt, zal straks niet alleen bekeken worden, maar ook beoordeeld, gesanctioneerd en gecategoriseerd – door een anonieme machine in een geheime 'raffinaderij'.