BRIC-landen komen met alternatief voor IMF

Vorig jaar maart maakten Brazilië, Rusland, India en China (de voornaamste BRIC-landen, het zesde land is Zuid-Afrika) al bekend, dat men ontevreden was over het IMF en de Wereldbank. Niet alleen, omdat ze te weinig invloed kregen in de door de VS en EU gedomineerde instituten, maar ook door de manier waarop de eurocrisis werd aangepakt, met name door het IMF. Overigens gold die kritiek ook binnen het IMF, maar die kritiek is binnenskamers bliksemsnel in de kiem gesmoord.

We herinneren ons wellicht vast nog wel, dat de Braziliaanse bewindvoerder voor 'Europa' namens het IMF hevige kritiek uitte op het gevoerde beleid van met name de Europese Commissie en de ECB bij de aanpak van de Europese schuldencrisis, die hij 'politiek gedreven' noemde. Deze bewindvoerder, Paulo Noguiera Batista wilde de reeds aangegane verplichtingen van het IMF voor steun aan de eurozone het liefst volledig intrekken. Binnen no time werd hij tot de orde geroepen... Ook herinneren we ons de bittere brief, die oud-IMF econoom Peter Doyle al een jaar eerder had geschreven over de aanpak van het IMF van de eurocrisis. Deze stelde dat het IMF niet alleen de zaken verdoezelt, maar hekelde ook de wijze waarop de benoeming van Christine Lagarde erdoor was gedrukt door de VS en de EU, terwijl er een hele goede kandidaat uit Mexico beschikbaar was.

Het IMF was aanvankelijk wel zo eerlijk om ook de hand in eigen boezem te steken door toe te geven, dat ook zij grote fouten had gemaakt bij de aanpak van de Griekse crisis. Naar eigen zeggen had het IMF haar eigen regels 'omgebogen' om tegemoet te komen aan politieke druk, uitgeoefend door de EC en de ECB, de andere twee partijen, waarmee het IMF samen de 'troika' vormde. Bovendien stelde het IMF vast dat Griekenland, na vier jaar 'crisismanagement' nog altijd niet voldeed aan drie van de vier criteria op basis waarvan een in financiële moeilijkheden verkerend land, in aanmerking kan komen voor steun van het IMF. Maar van die kritiek is inmiddels geen sprake meer: het IMF loopt weer keurig in de pas van de Commissie en de ECB. Welke krachten zijn hier aan het werk? Kan dit niet eens tot op de bodem worden uitgezocht door enkele goede onderzoeksjournalisten?

Hoe dan ook, deze moves waren voor de BRIC-landen aanleiding om een initiatief te ontplooien voor een alternatief voor het IMF. Men komt met een eigen 'ontwikkelingsbank', New Development Bank (NDB), met hoofdzetel in Shanghai en die een startkapitaal meekrijgt van 100 miljard US-dollar, evenveel als alle uitstaande leningen van het IMF samen. Elk van de deelnemende landen mag een vice-president aanduiden. Er komt een roterend voorzitterschap. De eerste voorzitter wordt een Indiër. Na de BRIC-top in het Braziliaanse Fortaleza, dat we nog kennen van de wedstrijd tussen Nederland en Mexico, kwamen de zes landen met de volgende gezamenlijke verklaring:

Het initiatief past ook bij de veranderingen die zich momenteel voltrekken in China op economisch gebied. Het land vertoont al een decennium lang extreem hoge groeicijfers vergeleken met de EU of VS en die economische dynamiek komt niet voort uit vanuit de staat centraal aangestuurde plan-economie (zoals in de EU het geval is). China laat juist de markt haar werkdoen. Alleen op politiek terrein duldt China geen inmenging, noch van buiten, noch van binnen (Tibetanen, Uigurianen). Die veranderende houding trof mij ook in de wijze waarop China over Hong Kong sprak, enkele dagen geleden. Ook past het initiatief in het straatje van Rusland, dat door de opstelling van de VS en EU in het conflict over Oekraïne in de armen van China wordt gedreven. Een bijzonder onverstandige move van de EU als u het mij vraagt. De VS wil natuurlijk het Russische gas vervangen door haar eigen schaliegas en speelt een hard geo-politiek spel.

Het gevolg van al deze gebeurtenissen is natuurlijk wel, dat het IMF minder geld binnen krijgt en zich meer en meer ontpopt als een belangenbehartiger van de VS (en EU). Ik kijk dan ook met argusogen naar de inhoud van het vrijhandelsverdrag tussen de beide landen, TTIP, dat in de loop van volgend jaar wel definitief het licht zal zien. De eerste tekenen daarvan wijzen niet echt op een gunstige ontwikkeling voor de middenklasse in de EU, om het voorzichtig uit te drukken. Maar we zullen een definitief oordeel opschorten totdat details bekend worden gemaakt door eurocommissaris De Gucht of diens opvolger.

Het ironische is, dat de euro, die toch bedoeld was als 'bindmiddel' voor de eurozone, niet alleen een splijtzwam is gebleken voor diezelfde eurozone, maar nu ook voor een internationaal schisma lijkt te hebben gezorgd. En dat, terwijl de oprichting van diverse internationale organisaties zoals de VN, het IMF en de Wereldbank juist bedoeld waren om ervoor te zorgen dat er vreedzaam werd samengewerkt tussen de diverse landen wereldwijd. Een onrustbarende ontwikkeling, die wel eens een bedreiging van de wereldvrede kan betekenen.