EU: te hoog tekort? Dan passen we de meetmethode toch aan!

Toevallig viel mijn oog vanochtend op een artikel in De Volkskrant van vorige week dinsdag. Hierin betoogt financieel journalist Robert Giebels, dat het statistisch bureau van de EU, het in Luxemburg gevestigde Eurostat, haar berekeningswijze van het Bruto Binnenlands Product (BBP) heeft aangepast. Ik citeer:

Natuurlijk zijn dan voortaan vergelijkingen met het verleden appels met peren. Zo kun je ook cijfers manipuleren. Helaas vermeldt Giebels niet de link naar de oorspronkelijke bron en ik heb die ook niet kunnen vinden op de site van Eurostat. Maar verbazen doet het niet, want ook al in augustus 2011 hebben de statistici van de Europese Unie de meetmethoden aangepast (toen ging het over inflatie), zónder daarbij aan te geven wat er precies veranderd was en, belangrijker nog, zónder vergelijkingsmogelijkheid met het verleden.

Nu is het op zich niet vreemd, dat definities worden aangepast. Immers, de wereld om ons heen verandert ook, zeker de economische werkelijkheid. Het internet en opkomende technologieën spelen daarbij eveneens een rol. Maar de timing is natuurlijk wel weer heel 'toevallig'. In mei wordt er een nieuw Europees Parlement gekozen; dat vervolgens pas na het zomerreces echt aan het werk gaat, dan zitten we eind augustus, begin september. Eind oktober wordt een nieuwe Europese Commissie benoemd en begin december krijgen we een nieuwe voorzitter van de Europese Raad. Wel zo handig, dat dan de cijfertjes zijn veranderd. Er is immers dringend nood aan 'goed nieuws' uit de EU.

Wat zijn de belangrijkste wijzigingen?

U gelooft het misschien niet, maar de kosten voor innovatie en onderzoek worden voortaan geen uitgaven meer genoemd maar 'investeringen'. Het gevolg daarvan is, dat het Europese BBP met twee procent stijgt. En als het BBP stijgt, dan wordt alles wat daarvan een percentage is automatisch kleiner, ceteris paribus. Zoals de staatsschuldquote of het begrotingstekort, uitgedrukt als percentage van het BBP. Daarnaast beschouwt Eurostat het kopen van wapentuig als 'investering'. Ook dat gooit het BBP met 0,1 procent omhoog; elk beetje stijging is er immers één.

Wat betekenen deze veranderingen voor Nederland?

Voor Nederland betekenen deze veranderingen dit jaar niet zoveel. Het tekort daalt van 3,3 procent naar 3,2 procent (tenzij tegenvallende aardgasbaten alsnog roet in het eten gooien natuurlijk). Bovendien was begrotingswaakhond Rehn al akkoord met een tekort dat groter is dan het toegestane maximum van 3 procent. Voor de jaren daarna zijn de effecten groter. Het verwachte tekort van 2015 was vriezen of dooien, net op of net boven de gewenste drie procent; en dan mocht er niets misgaan. Maar door de veranderingen die Eurostat na 1 september 2014 invoert daalt het tekort volgend jaar met 0,1 procent net tot onder die Brusselse drie procentsnorm.

Ook hebben de maatregelen effect op de maximaal toegestane staatsschuldsquote. Die moet eigenlijk zestig procent van het BBP zijn, maar er is geen enkel relevant euroland die dat haalt. Tot de crisis van 2008 zat Nederland er ruim onder, maar dit jaar is zij al fors daarboven gestegen en voor volgend jaar wordt een percentage van rond de 77 procent verwacht. En de trend is oplopend, zeker nu de aardgasbaten in de toekomst (fors) minder zullen worden. Maar geen nood: door de nieuwe definitie van de omvang van de Nederlandse economie daalt die staatsschuldquote naar 74 procent. Nog altijd véél te hoog, maar men kan dan tenminste zeggen dat 'het beter gaat'. Net zoals die misleidende koppen boven de CBS cijfers: 'Economie herstelt'; 'economie staat er beter voor'. Daar had natuurlijk moeten staan: 'economie staat er iets minder slecht voor, maar geen reden tot juichen'. Want wie goed analyseert ziet, dat de belangrijke indicatoren 'werkgelegenheid', de 'export', de 'industriële prijsontwikkeling', de 'binnenlandse bestedingen' en de 'groei van het BBP' zwaar in het rood staan. Geen reden tot juichen derhalve. Maar aan die groei van het BBP gaat Eurostat dus wat doen. Ze moeten toch wat daar in Brussel.