Martin Bergsma / Shutterstock.com
Deals met justitie schieten omhoog: honderden verdachten kopen strafkorting met procesafspraken
Wat ooit een uitzonderlijke noodgreep was, is in razend tempo gewoon beleid geworden. Steeds meer verdachten in Nederland sluiten deals met het Openbaar Ministerie over de hoogte van hun straf.
In slechts drie jaar tijd zijn er meer dan 550 van dit soort ‘procesafspraken’ gemaakt, blijkt uit een analyse van Omroep Brabant en de NOS. In ruil voor een mildere straf belooft de verdachte af te zien van een langdurig proces of hoger beroep.
Een papieren efficiëntieoefening, zo wordt het gepresenteerd. Maar onder de oppervlakte groeit iets veel fundamentelers: het Nederlandse strafrecht verandert van open rechtspraak in onderhandelde rechtspraak.
Hoe het werkt: kortere zitting, mildere straf
De constructie is simpel: het Openbaar Ministerie (OM) en de verdachte maken samen afspraken over wat bewezen kan worden en wat de straf zal zijn.
- De verdachte belooft geen hoger beroep aan te tekenen,
- de advocaat voert geen verweer,
- en in ruil daarvoor eist het OM maximaal een derde minder straf.
De rechter moet de afspraak nog goedkeuren, maar in de praktijk gebeurt dat bijna altijd.
Het gevolg: een rechtszaak die normaal tien dagen zou duren, is ineens in één dag afgerond. Voor justitie is dat efficiëntie. Voor de burger betekent het: minder openbaarheid, minder controle, minder recht.
🟦 DDS kijkt verder dan de officiële praatjes. Vind jij ook dat strafrecht transparant moet blijven, en niet verworden tot deals achter gesloten deuren? Steun ons werk.
👉 Steun via https://dds.backme.org of doneer direct: NL95RABO0159098327 t.n.v. Liberty Media.
“We moeten niet afzakken tot achterkamertjesjustitie”
Zelfs deskundigen slaan alarm.
De Groningse strafrechtdeskundige Laura Peters zegt het onomwonden:
“We moeten niet afzakken tot achterkamertjesjustitie.”
Zij waarschuwt dat de kern van ons rechtsstelsel - openbaarheid en eerlijk proces - onder druk staat.
Want hoe onafhankelijk is een rechter die een deal alleen nog “bekrachtigt”?
Hoe eerlijk is een straf als ze vooraf is onderhandeld?
Het OM zegt dat er altijd voldoende bewijs moet zijn. Maar ook dat klinkt als een bureaucratische geruststelling: het systeem wordt niet beter, alleen sneller.
Noodgreep uit 2021 is nu vaste praktijk
Procesafspraken ontstonden in 2021 in Limburg, toen rechtbanken door capaciteitsproblemen oude zaken niet meer konden behandelen.
Wat bedoeld was als tijdelijke noodgreep, is inmiddels een “vaste praktijk”, erkent Peters.
Het probleem: Nederland loopt inmiddels over van de strafzaken, vooral rond drugscriminaliteit en witwassen.
Door de cryptochat-onderzoeken (Sky ECC, EncroChat) heeft het OM duizenden nieuwe verdachten, maar niet genoeg rechters om ze allemaal te berechten.
En dus worden er deals gesloten - vaak met zware criminelen die medewerking kopen met strafkorting.
“Het alternatief is dat sommige zaken nooit worden afgedaan,” zegt Peters. “Dan kun je beter met wat water bij de wijn iemand toch een straf laten ondergaan.”
Een cynische constatering: Nederland kiest liever voor snelle deals dan voor volledige rechtspraak.
Lees ook
OM: “Zo besparen we tijd”
Officier van justitie Ferry van Veghel zegt dat de deals een kwestie van prioriteiten zijn:
“Je kunt in vier zaken bewijs verzamelen zonder het onderste uit de kan te halen, of in één zaak waarbij je tot het gaatje gaat. Dan liever dat eerste.”
Met andere woorden: justitie kiest voor kwantiteit boven kwaliteit.
De rechtspraak presenteert dat als een praktische oplossing, maar de principiële vraag blijft: wordt er nog echt recht gesproken, of alleen tijd gewonnen?
Lees ook
Van rechtszaal naar rekenkamer
De cijfers liegen niet. Sinds 2021 werden meer dan 550 procesafspraken gemaakt, meestal in drugs- en witwaszaken.
De rechter kijkt vluchtig naar de deal, toetst of het “redelijk” is, en keurt goed.
Sommige rechters zijn enthousiast over de tijdbesparing, maar anderen waarschuwen dat de balans verschuift.
Waar het strafrecht ooit bedoeld was als controle op de macht van justitie, is het nu een samenwerking tussen vervolger en verdachte.
Rechter Jacco Janssen, die de eerste deal ooit goedkeurde, zegt:
“Ik kan me niet voorstellen dat je procesafspraken maakt in een moordzaak of zedenzaak.”
Maar in een land waar de rechtbanken overbelast zijn, is dat “onvoorstelbare” vaak slechts een kwestie van tijd.
🟥 DDS waarschuwt al jaren voor een uitgehold rechtssysteem. Vind jij dat Nederland moet stoppen met onderhandelde straffen en weer echte rechtspraak moet voeren? Steun ons dan.
👉 Ga naar https://dds.backme.org of doneer direct via NL95RABO0159098327 t.n.v. Liberty Media.
De kernvraag
Justitie noemt het “efficiënt”.
Critici noemen het “gevaarlijk”.
Wat vaststaat, is dit: Nederland kiest ervoor om rechtspraak in te ruilen voor administratie.
Deals met criminelen worden routine.
En het verschil tussen recht doen en recht regelen vervaagt.
Het begon met capaciteitsgebrek, maar inmiddels is het een nieuw normaal.
En dat is misschien wel de gevaarlijkste deal van allemaal.
Ga verder met lezen
Dit vind je misschien ook leuk
Laat mensen jouw mening weten
Lees ook
Loading
