Overheid schuift verantwoordelijkheid af: Nederlanders moeten zelf plannen maken voor crisissen

Het is een zin die in elk ander land alarmbellen zou doen rinkelen. Want wat hier in fraaie communicatievorm gegoten wordt, is in werkelijkheid een pijnlijk signaal: de overheid vertrouwt zichzelf niet meer.

De nieuwe campagne - vanaf vandaag op tv en online - laat een vrouw zien die belt met haar dochter terwijl ze in de supermarkt loopt. Op dat moment valt de stroom uit. De boodschap is duidelijk: wees voorbereid, want de overheid redt je niet meteen.

Iedere burger moet voortaan een plan hebben om minimaal 72 uur zelfstandig te overleven. Dat betekent water inslaan, blikvoer, een zaklamp, batterijen, EHBO-spullen. En - tussen de regels door - de erkenning dat als het écht misgaat, je er voorlopig alleen voor staat.

De overheid zal later deze maand een brochure verspreiden om “uit te leggen” hoe dat plan eruit zou kunnen zien. Maar het idee dat dit überhaupt nodig is, zegt genoeg.

Deze campagne is geen teken van vooruitdenken, maar van bestuurlijke paniek. Nederland was ooit een land dat crises kon organiseren, dat rampen kon bestrijden, dat burgers kon beschermen. Van de watersnoodramp tot de oliecrisis - de overheid stond klaar.

Maar nu? Nu zegt Den Haag: “We kunnen niet alles regelen.” Na jaren van stikstofbeleid, open grenzen, uitgeklede defensie, kapotbezuinigde veiligheidsdiensten en een totaal gebrek aan crisisvoorbereiding, blijkt plotseling dat de overheid haar eigen kerntaak niet meer kan uitvoeren.

Het kabinet schuift de verantwoordelijkheid af. Burgers moeten “vooruitdenken”, omdat de overheid het zelf niet meer kan.

De campagne klinkt sympathiek - wie is er tegen “voorbereid zijn”? - maar dit is geen burgerinitiatief. Dit is een rookgordijn voor falend beleid. Want wat zegt de overheid eigenlijk? Dat Nederland zó kwetsbaar is geworden dat een paar dagen stroomuitval, een cyberaanval of een geopolitieke crisis ons volledig kan ontregelen.

En dat komt niet uit de lucht vallen. Jarenlange afhankelijkheid van buitenlandse energie, een uitgehold leger, een chaotisch migratiebeleid, en een overheid die liever miljarden aan klimaatfondsen uitgeeft dan aan noodvoorzieningen: dát is de echte crisis.

De burger mag nu dus de gaten vullen die Den Haag heeft geslagen.

Het cynische is dit: dezelfde overheid die burgers tot in detail voorschrijft hoe ze moeten leven - van energielabels tot stikstofnormen, van warmtepompen tot verplichte afvalscheiding - zegt nu ineens dat we “zelfredzaam” moeten zijn.

Wanneer het over belastingen, regels en controle gaat, weet de overheid alles beter. Maar zodra er echt iets op het spel staat, zodra er bescherming, logistiek of daadkracht nodig is, dan trekt ze haar handen ervan af.

Dat is de nieuwe realiteit in Nederland: een staat die wel heerst, maar niet beschermt.

Het motto “Denk Vooruit” is bijna een belediging geworden. De Nederlandse burger denkt al vooruit - over zijn energierekening, zijn veiligheid, zijn toekomst. Maar wat heeft hij eraan, als de overheid diezelfde vooruitziendheid niet opbrengt?

Het kabinet vraagt burgers om waterflessen en blikvoer klaar te zetten, terwijl het zelf geen strategie heeft voor gasvoorziening, cyberveiligheid of defensie. De echte boodschap is niet: “Wees voorbereid.” De echte boodschap is: “We laten je los.”

Deze campagne is geen bewijs van volwassen bestuur, maar een bekentenis van zwakte. De Nederlandse overheid zegt het niet met zoveel woorden, maar de boodschap is glashelder: we kunnen jullie niet meer beschermen.

Wat ooit vanzelfsprekend was - dat de overheid er in tijden van nood zou zijn - is vervangen door een boodschap die huiveringwekkend eerlijk is:

Een zin die alles zegt over de staat van ons land. Nederlanders moeten zelf overleven, omdat de overheid dat niet meer kan.