Vrije school rukt op: ouders willen geen leerfabriek meer

In Friesland – tot nu toe de laatste provincie zonder voortgezet Steineronderwijs – staat het Freya College in de startblokken. De naam is veelzeggend: Freya, de Noorse godin van liefde én strijd. Dat is precies wat dit initiatief is: een liefdevol, maar fel protest tegen het opgefokte, prestatiegedreven onderwijs van vandaag.

En eerlijk? Ik begrijp het volkomen.

Wat mij aanspreekt aan het vrije school-verhaal is dit: het kind staat centraal, niet het systeem. Geen doorgeslagen toetscultuur, geen eindeloze Cito-trainingen, geen vroegtijdige selectie op basis van abstracte scores, maar ruimte voor menselijke ontwikkeling.

De oprichters van het Freya College zeggen het helder:

Dat is een prachtig uitgangspunt – en een duidelijk antwoord op het failliet van het huidige systeem.

Want wat hebben we nu? Een overheid die scholen beoordeelt op afvinklijstjes. Ambtenaren die onderwijskwaliteit afmeten aan Excel-tabellen. En een generatie kinderen die mentaal onderuit gaat door stress, prestatiedruk en een gebrek aan zingeving.

De vrije school groeit. In vijf jaar tijd is het aantal leerlingen met bijna 12% toegenomen. Zonder overheidscampagnes. Zonder ‘Nationaal Programma Vrijeschoolonderwijs’. Puur omdat ouders het zelf willen. Omdat mensen wakker worden. Omdat ze beseffen: dit systeem past niet bij mijn kind.

En dan te bedenken dat initiatieven als het Freya College in Leeuwarden eerst 732 ouderverklaringen moeten verzamelen om te mogen starten. Alsof je een petitie moet houden om mensen weer menselijk onderwijs te mogen geven. Een teken van hoe verstikt en bureaucratisch ons onderwijsbeleid is geworden.

Laten we ook één misverstand opruimen: vrije scholen zijn allang niet meer het domein van antroposofen, zweverige types en eco-hippies. De ouders die zich nu melden komen uit alle hoeken van de samenleving. Ze zijn niet op zoek naar een “alternatieve levensbeschouwing”, maar naar rust, structuur, creativiteit en respect voor de eigenheid van hun kind.

Onderwijsdeskundigen bevestigen het: steeds meer kinderen passen niet meer in het reguliere systeem. Het gaat dan om gevoelige kinderen, creatieve kinderen, kinderen die thuiszitten omdat ze in het huidige systeem vastlopen. Geen ‘probleemleerlingen’, maar slachtoffers van een eenheidsworst die ooit 'onderwijs' heette.

Wat hier gebeurt, is méér dan een onderwijstrend. Het is een stil maatschappelijk verzet tegen het idee dat mensen alleen waarde hebben als ze “productief” zijn. Het is een correctie op het technocratische denken waarin alles meetbaar moet zijn – ook de ziel van een kind.

Dat ouders nu in opstand komen, en hun kinderen willen beschermen tegen het systeem, is niet soft – het is moedig.

We moeten terug naar onderwijs waarin het kind geen product is, maar een persoon. Waar het niet alleen draait om toetsen, maar om karaktervorming. En waar een school geen fabriek is, maar een plek voor groei – in hoofd, hart én handen.

De vrije school is geen luxe. Het is een noodzakelijke correctie op een ontspoord systeem.