Merz zegt nee tegen AfD-verbod: Slimme tactiek of slappe knikknieën?

De AfD scoort recordcijfers in de peilingen, vooral in Oost-Duitsland. Een partijverbod zou de elite in Berlijn eruit laten zien als een stelletje bange bureaucraten die concurrentie alleen aankunnen met juridische trucs. Dat is koren op de molen van de AfD’s martelaarsverhaal: “Kijk, ze proberen ons te muilkorven!” Merz snapt dat dit de spanningen alleen maar opstookt en het vertrouwen in de democratie verder sloopt. Hij wil geen olie op dat vuur gooien.

Het Duitse Constitutionele Hof is geen fan van partijverboden. Kijk naar de NPD: twee keer probeerden ze die te verbieden, twee keer mislukt. Je moet bewijzen dat een partij actief en planmatig de democratie sloopt, niet alleen dat ze provocerende dingen roept. Merz weet dat een verbod op de AfD een juridisch circus van jaren wordt, met een dikke kans op falen. Dus speelt hij de verstandige staatsman – of doet hij alsof.

Waarom een verbod riskeren als je de AfD toch al buitenspel kunt zetten? Het cordon sanitaire – de ongeschreven regel om nooit met de AfD samen te werken – houdt de partij in een politieke kooi. Zelfs als ze 20% van de stemmen halen, blijven ze irrelevant voor coalities. Merz weet dat demoniseren en negeren effectiever is dan een verbod, en het scheelt een hoop gedoe.

Door tegen een verbod te pleiten, positioneert Merz zich als een democratische held die “vrijheid van meningsuiting” respecteert. Tegelijk houdt hij de AfD op afstand door het cordon sanitaire in stand te houden. Slim, toch? Hij oogt gematigd voor de middenkiezer, maar knipoogt naar rechts door niet al te agressief tegen de AfD tekeer te gaan. Twee vliegen in één klap.

Merz denkt verder dan vandaag. Als de AfD ooit implodeert – en dat is niet ondenkbaar – of als een nieuwe rechts-conservatieve beweging opstaat, wil hij klaarstaan om die kiezers op te vangen. Een verbod zou hem in die rol ongeloofwaardig maken. Door nu “redelijk” te blijven, houdt hij zijn opties open voor een post-AfD-tijdperk.

Merz’ scepsis over een AfD-verbod is geen warme omhelzing van de democratie of een ode aan vrije meningsuiting. Het is koud, hard opportunisme. Een verbod is riskant, polariserend en juridisch kansloos. Het cordon sanitaire doet het werk al prima: de AfD blijft een schreeuwend schrikbeeld in de marge, precies waar Merz ze wil hebben. Dit is geen moed, dit is calculatie – en eerlijk? Het is verdomd slim gespeeld.