Huizencrisis drijft Nederlanders mentaal tot het uiterste: "de impact is enorm!"

Dit probleem speelt vooral bij scheidingen, financiële tegenslagen of na het afronden van een studie. Starters zijn daarbij de groep die het zwaarst wordt getroffen. Uit het onderzoek van ING blijkt dat bijna een kwart van hen al eens noodgedwongen elders heeft moeten wonen of zelf iemand heeft opgevangen. Wie zijn woning verliest, komt meestal terecht bij ouders, familie of vrienden — gemiddeld voor een periode van zes maanden.

Die tijdelijke opvang lijkt een oplossing, maar zorgt juist vaak voor nieuwe problemen. Volgens ING-manager Wonen Wim Flikweert “leidt zo’n gedwongen logeerpartij ook tot stress, want je deelt woonruimte. Zeker als het meer dan één persoon is die intrekt.” Het onderzoek toont aan dat bij ruim vier op de tien mensen spanningen ontstaan door gebrek aan privacy, botsende leefritmes of ruzies over energieverbruik en huishoudelijke taken.

Meer dan de helft van de ondervraagden (52 procent) ervaart woonstress of ziet het om zich heen gebeuren. Twee op de vijf Nederlanders kennen iemand die zijn woning heeft moeten verlaten; veertien procent heeft zelf tijdelijk bij een ander ingewoond. “Het geeft de huidige woningnood een gezicht, want de impact is enorm,” aldus Flikweert. “Denk aan een echtscheiding waarbij je in je eigen buurt een huis probeert te vinden voor jou en je kinderen – dat is in deze markt vrijwel onmogelijk.”

De persoonlijke gevolgen zijn groot. Maar liefst 72 procent van de mensen die tijdelijk elders wonen of iemand opvangen, stelt belangrijke levensbeslissingen uit, zoals het krijgen van kinderen. Ook sociale relaties komen onder druk te staan. Een derde van de ondervraagden geeft aan dat het samenleven met anderen hun dagelijkse rust en gezinsleven aantast.

Waar woonstress ooit gold als een tijdelijk ongemak, is het inmiddels uitgegroeid tot een structureel maatschappelijk probleem. Vooral jonge generaties ervaren dat de stap van studie naar zelfstandige woonruimte bijna onhaalbaar is. Daarbij komt dat steeds meer gezinnen, ouderen en gescheiden mensen in dezelfde veel te kleine vijver vissen.

ING constateert dat de woningnood in Nederland zo nijpend is dat zelfs goedbedoelde beleidsmaatregelen aan de vraagkant — zoals startersregelingen — het probleem niet oplossen. Flikweert stelt: “Maatregelen aan de vraagkant zijn goed bedoeld, maar verhelpen de schaarste niet.” De echte oplossing ligt volgens hem in het vergroten én beter benutten van de bestaande woningvoorraad.

Maar juist daar laat de politiek het structureel afweten. Al jaren wordt er meer gepraat dan gebouwd, meer vergaderd dan gehandeld. Gemeenten verzanden in regels, stikstofdebatten en eindeloze vergunningentrajecten. Terwijl de bevolking groeit, stokt de bouwproductie — en wie daar het hardst de dupe van is, zijn starters en gezinnen met een normaal inkomen.

Daar komt nog iets bij wat Den Haag liever wegwuift: de aanhoudend hoge instroom van asielzoekers en statushouders legt extra druk op de toch al overspannen woningmarkt. Gemeenten zijn wettelijk verplicht om een fors deel van hun beschikbare huurwoningen aan deze groep toe te wijzen, waardoor Nederlanders die al jaren op de wachtlijst staan, nóg verder naar achteren schuiven.

Het gevolg? Meer mensen bivakkeren bij familie, logeren noodgedwongen op zolderkamers of blijven in giftige relaties hangen omdat verhuizen onmogelijk is.

De respondenten van het ING-onderzoek zien het bouwen van extra huizen als de belangrijkste maatregel. Toch is er ook draagvlak voor creatieve oplossingen. Zo noemt ING hospitaverhuur — waarbij een deel van de woning wordt verhuurd — als een kansrijke manier om snel extra woonruimte te creëren. Een kwart van de Nederlanders ziet dit als een reële optie, en één op de drie woningeigenaren die de mogelijkheid heeft, zegt bereid te zijn om ruimte te verhuren.

Vooral voor studenten en starters zou hospitaverhuur verlichting kunnen bieden. Het vergroot niet alleen het woningaanbod, maar maakt het ook mogelijk om beter gebruik te maken van bestaande woonruimte.

De cijfers laten zien dat woonstress niet langer alleen een kwestie is van “geen huis kunnen vinden”, maar van sociale ontwrichting, uitgestelde levensplannen en oplopende spanningen binnen families. Waar de woningnood ooit vooral als een economisch probleem werd gezien, laat dit onderzoek zien dat de psychologische en maatschappelijke gevolgen minstens zo groot zijn.

De conclusie van ING is helder: woonstress is geen modewoord, maar een symptoom van een samenleving waarin huisvesting niet langer vanzelfsprekend is. Zolang de politiek blijft dralen, asielinstroom blijft toenemen en vergunningprocedures langer duren dan een universitaire opleiding, zullen steeds meer Nederlanders dit aan den lijve ondervinden.