Google vervangt zoekresultaten door AI-chatbot: zegen of ramp voor internetvrijheid?

De functie heet ‘AI Mode’, en is powered by Gemini - het taalmodel van Google zelf. In de Verenigde Staten draaide het al even proef, maar nu komt het wereldwijd uit de startblokken.

Handig? Jazeker. Revolutionair zelfs. Maar ook een gevaarlijk precedent. Want terwijl kunstmatige intelligentie razendsnel vooruitgaat, is ze nog lang niet foutloos. En intussen zet Google hiermee een stap die het hele internetlandschap kan veranderen.

Waar we vroeger via het tabblad ‘Alle’ een overzicht kregen van nieuwswebsites, blogs, fora en andere bronnen, krijgen we nu één geautomatiseerd antwoord te zien. De klassieke linkjes zijn verschoven naar een lager tabblad - een subtiele maar fundamentele verschuiving.

De chatbot vat informatie samen, verwijst eventueel naar bronnen en geeft “uitgebreidere antwoorden”, aldus Google. Maar wat betekent dat concreet? Dat Google zelf bepaalt welke informatie jij te zien krijgt.

Het bedrijf zegt dat de chatbot is bedoeld voor complexere vragen - bijvoorbeeld reisplanning of uitleg van ingewikkelde onderwerpen. Toch is het duidelijk: dit is het begin van een nieuwe manier van zoeken.

En dat roept vragen op. Veel vragen.

Voor onafhankelijke nieuwswebsites, kleine ondernemers en bloggers is dit een ramp in slow motion. Want als de AI het antwoord al geeft, waarom zou een gebruiker nog doorklikken naar de bron?

Daarmee verdwijnt de grootste levensader van het open internet: verkeer. Minder bezoekers betekent minder advertenties, minder inkomsten - en uiteindelijk minder onafhankelijke stemmen.

Wat overblijft, is een internet gedomineerd door een handvol techreuzen die bepalen wat “waarheid” is. En ja, Google zegt dat de chatbot bronverwijzingen toont. Maar wie kijkt daar nog naar als de AI het antwoord al kant-en-klaar serveert?

Laat één ding duidelijk zijn: kunstmatige intelligentie is niet de vijand. In tegendeel - het is een van de krachtigste innovaties van onze tijd.

AI kan samenvatten, analyseren, vertalen, plannen, creëren. En het doet dat met een snelheid die geen mens kan evenaren. Voor studenten, ondernemers en onderzoekers is dat geweldig.

Maar… AI kan ook misleiden. Ze hallucineert, verzint feiten, negeert nuance. En wie bepaalt welke data de AI gebruikt om te leren? Juist: de bedrijven zelf. Dat betekent dat elke ‘waarheid’ die Google’s chatbot presenteert, is gefilterd door commerciële én politieke belangen.

Daarom is dit moment zo cruciaal: AI kan ons helpen, maar alleen als ze transparant en toetsbaar blijft.

Ironisch genoeg is Google groot geworden door openheid. De zoekmachine gaf toegang tot álle informatie, ongeacht wie het publiceerde. Nu sluit diezelfde reus de poorten van het internet - zogenaamd om het “makkelijker” te maken.

Wat we winnen aan gebruiksgemak, verliezen we aan vrijheid en diversiteit. Want zodra een chatbot de rol van gids overneemt, zijn wij als gebruikers overgeleverd aan de keuzes van zijn makers.

Toch is er ook hoop. AI hoeft geen bedreiging te zijn voor het vrije woord. Als deze technologie verantwoord wordt ingezet - met respect voor de bronmakers, met zichtbare verwijzingen en eerlijke verdeling van verkeer - kan AI juist helpen om informatie beter te begrijpen.

Maar dat vraagt om druk van buitenaf. Van gebruikers. Van journalisten. Van onafhankelijke platforms zoals DDS.

Wat Google vandaag doet, is een kantelpunt. De zoekmachine verandert van een venster op het web in een gesloten spiegel die vooral zichzelf weerkaatst.

AI zal het internet onherroepelijk veranderen - daar hoeven we niet bang voor te zijn. Maar we moeten wél vechten voor een toekomst waarin technologie ons dient, in plaats van ons vervangt.

AI is briljant. Maar vrijheid, nuance en diversiteit - die zijn onmisbaar.

En dát, beste lezer, mag geen enkele chatbot ooit overnemen.