-Dina-Perla Portnaar- New York, in hemelsnaam, sta op

Het is een man die oproept tot boycots en desinvesteringen tegen Israël, zelfs buiten het kader van de huidige oorlog. Die privébezit en persoonlijke welvaart niet ziet als de verwezenlijking van de Amerikaanse droom, maar als een maatschappelijke ziekte. 20 procent van de Joodse Democraten (en Bernie Sanders) stemt op Zohran Mamdani die weigert het scanderen van “Globalize the Intifada” te veroordelen. Dan hebben we niet alleen te maken met politieke apathie. We hebben te maken met culturele amnesie.

Vergeet niet: “Wie het verleden niet begrijpt, is gedoemd het te herhalen. Vandaag herinneren velen zich gisteren niet eens meer.” Mamdani’s overwinning in de voorverkiezingen is geen politiek toeval. Het is het symptoom van een diepere filosofische en morele ineenstorting. Trouwens, even tussendoor: wie heeft er iemand gezien die nepper is dan Zohran Mamdani? Wie heeft die maskers al bekeken die hij voortdurend opzet? Kijk maar eens naar wat recente opnames. Let op zijn non-verbale communicatie…

Radicaal links draagt vandaag de dag het masker van compassie. Maar zoals de Hongaarse filosofe Ágnes Heller schreef: “hoe abstracter een universele moraal wordt, des te meer ze totalitaire neigingen voedt.” Wat begint als bezorgdheid om de onderdrukten, eindigt in minachting voor wie als machtig, onafhankelijk of succesvol wordt gezien. In de praktijk betekent dit minachting voor hardwerkende mensen, waaronder — je raadt het al — de Joodse New Yorkers.

Mamdani belichaamt dit denken. Hij is niet alleen antizionist. Tegenwoordig wordt het laagste van het laagste opnieuw toegestaan, zolang het verpakt wordt als ‘antizionisme’. Wie houden we eigenlijk voor de gek? Mamdani maakt deel uit van een beweging die menselijke complexiteit reduceert tot één brute as: onderdrukker versus onderdrukte. In dit wereldbeeld zijn Joden die ooit erkend zijn als slachtoffers van genocide, nu heringedeeld als kolonisten, kapitalisten en zelfs als aanjagers van ‘witheid’.

Niets nieuws onder de zon. Natan Sharansky, de Sovjet-dissident die het Westen waarschuwde voor ideologische blindheid, definieerde drie kenmerken van modern antisemitisme: demonisering, dubbele standaarden en delegitimering. Mamdani faalt op alle drie de fronten. Hij steunt economische oorlogsvoering tegen de enige Joodse staat. Hij vergoelijkt of negeert opruiende taal over Joden. Hij sluit zich aan bij bewegingen die openlijk oproepen tot de vernietiging van Israël.

Dit heeft niets met rechtvaardigheid te maken. Dit is onderdeel van een wereldwijde ideologie die momenteel overal rondzwerft in de gevaarlijkste vorm: selectief, utopisch en historisch blind. Dames en heren, dit is inderdaad de ‘heilige’ oorlog.

De Poolse filosoof Leszek Kołakowski, die de intellectuele implosie van links beschreef in zijn magnum opus Main Currents of Marxism, kende het patroon goed. Elke utopie begint met beloften van gerechtigheid en eindigt in tirannie. Laat New Yorkers niet in de val lopen door Mamdani’s keurige cv of artistieke opvoeding. Zijn wereldbeeld is allesbehalve doordacht. Het is een ruwe heropleving van het leninisme uit het begin van de twintigste eeuw, geüpdatet met de woordenschat van de moderne identiteitspolitiek.

Mamdani’s voorstellen zoals door de staat gerunde supermarkten, raciaal gedreven herverdeling van belastinginkomsten en gecentraliseerde controle over het bedrijfsleven, zijn geen beleidsideeën. Het zijn symptomen van een ideologisch vergiftigde geest, verdwaald in abstractie. Hij wil de werkelijkheid niet besturen. Hij wil die herprogrammeren. En de hele wereld stond erbij en keek ernaar…

Zijn politiek is niet geworteld in burgerschap, maar in strijd. Hij streeft er niet naar om te verenigen, maar om te splijten en daarna de samenleving opnieuw op te bouwen uit naam van een ingebeelde, religieuze ‘gerechtigheid’ die iedereen uitsluit die niet gehoorzaamt of daar niet bij hoort. Raad eens wie de pineut is? Zijn visie lijkt sterk op wat Jan Patočka “de solidariteit van de geschokten” noemde: een visie geboren uit wrok, niet uit helderheid. Liggen er nog vrijdenkers wakker ’s nachts van deze real-time nachtmerrie?

De Joodse identiteit in Amerika is, in sommige kringen, behoorlijk uitgehold. Meer cultureel dan verbondsmatig. Meer nostalgisch dan moreel. Dat één op de vijf Joodse Democraten in New York Mamdani steunt, is niet alleen verbijsterend. Het is tragisch. Het toont immense mislukking op het gebied van onderwijs, herinnering (geschiedenis) en waakzaamheid. Je zou denken dat 7 oktober een keiharde herinnering is aan dezelfde dreigingen die al duizenden jaren steeds terugkomen. Zelfs voor de meest kritische geesten onder ons… Ik reken mezelf tot die laatste groep.

Emil Fackenheim, de Joodse theoloog en overlevende van de Holocaust, waarschuwde dat de grootste bedreiging voor Joden in de moderne tijd de verleiding is om Auschwitz te vergeten. Daarmee ook de kwetsbaarheid van onze beschaving. Of om te vergeten dat radicale ideologieën zich vaak hullen in de taal van sociale rechtvaardigheid voordat ze hun woede richten op precies die mensen die hen het eerst verwelkomden.

Die waarschuwing klinkt ook in de schrijfsels van de Spaanse filosoof José Ortega y Gasset, die in De Opstand der Horden het culturele verval voorzag van democratische samenlevingen die hun vrijdenkers en scherpzinnigen inruilen voor massabewegingen. Zelfs binnen de Joodse traditie benadrukten denkers zoals David Novak dat verbondsethiek moet prevaleren boven politieke modes.

Een Jodendom zonder grenzen, ernst en bescherming, wordt al snel een instrument in andermans revolutie. Ik blijf me verbazen over de blindheid van mensen. Wat we nu in New York zien, is geen vooruitgang. Het is regressie: wijsheid voor slogans inruilen en verantwoordelijkheid voor wrok.

Vergeet ook niet het inzicht van Yoram Hazony: nationale identiteit en Joodse overleving zijn geen tegenpolen, maar met elkaar verweven. Een universeel links dat grenzen, beschavingen en morele limieten minacht, kan nooit de hoeder zijn van Joodse continuïteit. Iets wat New York zo lang beloofde te zijn.

New York is niet zomaar een stad. Het is een spiegel. Op dit moment reflecteert het een cultuur die op het punt staat zichzelf te vernietigen. De verkiezing van Zohran Mamdani is niet de oorzaak van deze crisis. Het is het gevolg van een samenleving die activisme verwart met ethiek, slogans met betekenis en rebellie met deugd.

Maar het is nog niet te laat. Kiezers in New York kunnen zich nog realiseren wat er echt toe doet. Ze kunnen nog steeds de waarden verdedigen die van New York een toevluchtsoord maakten, geen gevaar, voor Joden en andere minderheden.

New York moet de betekenis van acceptatie herontdekken, zoals het die eeuwenlang heeft uitgedragen. Vandaag de dag betekent dat een liberalisme dat individuele rechten verdedigt, meningsverschil verdraagt en nooit zijn eigen mensen opoffert voor politiek gewin.

De Joodse gemeenschap van New York mag dit moment niet slapend voorbij laten gaan. En de rest van de wereld die dezelfde strijd voert om een waardensysteem dat eeuwen kost om op te bouwen en minuten om te vernietigen, mag dat evenmin. New York, namens de rest van de wereld: we groeten jullie en moedigen jullie aan. In hemelsnaam, sta op.