-Dr. Gert Jan Mulder- De Triomf van de Ja-Knikkers, de mentale parasieten

Ze glimlachen op commando, schuiven braaf hun PowerPoints in, en wanneer ze “hun mening” geven, is dat precies de mening van degene die hoger in rang staat. Originaliteit? Te gevaarlijk. Kritiek? Te risicovol. Liever veilig meedeinen op de golven van de middelmaat.

En wat levert dat op? Een keurige functie, een leaseauto, een pensioenregeling waar je niet van wakker ligt. Maar ook: een naam die niemand zich over vijf jaar nog herinnert.

• De Beleidsambtenaar – Meester in het produceren van rapporten waar niemand wakker van ligt. Paragraaf na paragraaf, vol jargon, zodat het lijkt alsof er iets staat. Altijd loyaal aan de minister van vandaag, en morgen net zo loyaal aan diens opvolger. Overtuigingen? Die zijn fluïde, net als hun koffiemok.

• De Corporate Manager – Expert in vergaderen, het gebruiken van Engelse containerwoorden en het likken naar boven. Zijn PowerPoints zijn een ode aan nietszeggendheid. “Let’s circle back” en “low-hanging fruit” zijn de enige zinnen die hij zonder haperen uit zijn hoofd kent.

• De Brave Bankier – Altijd strak in pak, altijd keurig in de pas. Ziet er betrouwbaar uit, maar heeft nog nooit in zijn leven een eigen idee gehad. Z’n grootste ambitie is om een extra regel op zijn LinkedIn-profiel te mogen toevoegen.

• De Academische Meeprater – Publiceert keurig volgens de heersende mode van het moment. Vandaag duurzaamheid, morgen inclusiviteit, overmorgen AI. Geen eigen gedachte die verder reikt dan de peer review.

• De Politicus – Dit is de keizer van de ja-knikkers. Hij spreekt in mantra’s, eindeloze rijen buzzwords die niets betekenen en alles moeten suggereren. Zijn toespraken bestaan uit de onvermijdelijke formule: diversiteit, inclusie, sustainability, renewable energy, circulaire economie. Het maakt niet uit over welk probleem hij spreekt — het antwoord is altijd hetzelfde. En als men hem vraagt hoe lang dat beleid doorgaat, dan luidt het steevaste antwoord: “For as long as it takes.” Hij knikt naar Brussel, hij knikt naar Davos, hij knikt overal waar een camera staat. Maar naar zijn kiezers? Die ziet hij niet eens meer.

Samen vormen ze het leger van de middelmaat. Onmisbaar voor de machine, maar volstrekt vervangbaar als individu.

Het wrange is dat deze conformisten zichzelf wijs maken dat ze het “goed doen”. Ze zijn tenslotte omhooggevallen in de hiërarchie, hebben een visitekaartje met een titel die drie regels beslaat. Maar echt succes? Nee. Echte topfuncties zijn nooit gevuld door ja-knikkers en meelopers.

Kijk naar de leiders die geschiedenis schrijven: dat zijn de dwarsliggers, de herrieschoppers, de mensen die níet in de pas liepen. Ze werden verguisd, tegengewerkt, soms zelfs uitgelachen. Tot ze bleken te beschikken over het enige dat een organisatie werkelijk vooruithelpt: visie en ruggengraat.

Ondertussen wordt de bedrijfsvloer overspoeld door de “man zonder eigenschappen”. Degene die geen enkel spoor nalaat, behalve een stapel e-mails en een paar futloze beleidsnotities. Ze schuiven van vergadering naar vergadering, vullen hun dagen met onschuldige banaliteit, en noemen dat carrière maken.

Laat ik het maar ronduit zeggen: het zijn de kameleons die zichzelf hebben uitgewist. Geen wonder dat niemand ooit een standbeeld voor ze opricht.

De harde waarheid is: wie altijd veilig kiest, eindigt in de anonimiteit van de middelmaat. Wie durft te botsen, te schuren en te weigeren mee te deinen, die kan de lift naar de top nemen.

Dus aan alle ja-knikkers en meelopers: blijf gerust in jullie comfortzone. Het is daar warm, gezellig en drukbezocht. Maar vergis je niet: de echte top is daar niet te vinden.

Want laten we wel wezen — nog nooit heeft een ja-knikker een revolutie ontketend.