De eerste nationale peiling van leesvaardigheid toont volgens de Inspectie van het Onderwijs aan dat de meerderheid van de leerlingen van het tweede leerjaar van het vmbo-g/t, havo en vwo goed op weg zijn de beoogde niveaus voor leesvaardigheid te bereiken. Hun leesniveaus passen bij het leerjaar en de onderwijssoort die leerlingen volgen. Maar in leerlingen van het basis- en kaderniveau - het vmbo-b/k - haalt het fundamentele niveau niet. Vervolgopleiding wordt dan voor hen lastig en bemoeilijkt het maatschappelijk functioneren.
Het niveau is niet goed en dan is oud nieuws. We moeten het over een andere boeg gooien: meer privéscholen. Steeds meer ouders kiezen voor particulier onderwijs. Het groeit als kool. De eisen die nu aan particuliere scholen worden gesteld zijn minder streng. Zo hoeven ze niet verplicht een eindtoets aan te bieden en is er geen minimum aantal lesuren. Die eindtoets moet er komen evenals het minimaal aantal lesuren. Gebruik gemaakt kan worden van vouchers. Dat zijn certificaten van overheidsfinanciering die leerlingen kunnen gebruiken voor een specifieke studie of een bepaald jaar. Particuliere scholen hebben geen zorgplicht, wat betekent dat zij niet verplicht zijn om leerlingen met gedrags- of leerproblemen op te nemen. Die kwestie maakt ouders medeverantwoordelijk voor het feit dat hun kinderen bij die scholen al dan niet onderwijs genieten. Is het kind agressief, dan is dit ook een probleem voor de ouders. “Accepteer je geen onderwijs waarbij we over de holocaust praten? Dan hoor jij niet op deze school thuis. Als je ouders er niets aan doen en je gaat niet naar school dan zijn de consequenties financieel en maatschappelijk voor jou.” Waar dan heen te gaan met kinderen die extra aandacht nodig hebben, zoals van immigranten? Maak daar publiek/private scholen voor. Dat is beter voor zowel deze leerlingen als voor de overige leerlingen. Het zorgt voor maatwerk. Private scholen zijn nu nog duur en elitair, maar als ze talrijk worden, met veel meer leerlingen, worden ze goedkoper. Door het (deels) afschaffen van publieke scholen kan de belasting fors omlaag, wat geld vrijmaakt voor ouders om een privé-opleiding te financieren, dit eventueel aan te vullen met een soepele lening. Belangrijk is dat ouders zélf medeverantwoordelijkheid krijgen voor het presteren van hun kroost en niet langer enkel de school. Het kweekt ambitie en betrokkenheid.
We leven in een diplomacultuur. Onze meritocratie draait om diploma’s en zo doen we mee in de internationale concurrentieslag om talent en deskundigheid. Privéscholen en bijles dienen om alles uit de leerlingen te persen om de begeerde diploma’s te behalen. Ouders hebben daar geld voor over. Overal in de wereld zijn private scholen superieur aan publieke scholen. Private scholen leveren met minder geld per student beter onderwijs, terwijl ze winstgevend zijn. Publieke scholen vertonen de neiging cijfers van leerlingen op te hogen om ze toch maar over te laten gaan om afbreuk van reputatie te vermijden. Daardoor keldert het niveau. Die neiging vertonen privéscholen niet. Concurrentie maakt scholen beter, ze zijn kostenvriendelijk en zorgen voor superieure studieresultaten. Privéscholen bieden grote voordelen. Maak van particuliere scholen de regel in plaats van de uitzondering!
Frits Bosch, econoom en socioloog, auteur van Links Verdriet.