Lijsttrekkers haken af voor RTL-debat: angst regeert in Hilversum

Waarom? Omdat grote kopstukken als Geert Wilders (PVV), Frans Timmermans (GL/PvdA) én Henri Bontenbal (CDA) het niet aandurven. “Ze durven niet,” klinkt het keihard vanuit Hilversum. En gelijk hebben die bronnen: dit is geen lef, dit is laf.

Dat Timmermans niet wil meedoen, mag niemand verbazen. De man van holle frasen en morele verhevenheid weet dondersgoed dat een ongeregisseerd gesprek in een kasteel geen plek is voor zijn gebruikelijke script. Geen autocue, geen klapvee in de zaal en geen gemanipuleerde soundbites – dat is dodelijk voor een politicus die leeft van media-optredens die tot op de komma worden geregisseerd. In een intieme setting moet je je standpunt kunnen verdedigen, geen praatjes houden. Dat kan hij niet, dus blijft hij weg.

Ook Geert Wilders weigert, en dat is ronduit teleurstellend. Want hoewel hij terecht waarschuwt voor links mediaframewerk, had dit juist de kans kunnen zijn om in een alternatieve setting zijn inhoudelijke verhaal neer te zetten. Zonder interrupties van de Kamervoorzitter, zonder de framing van Nieuwsuur. Het had indruk kunnen maken. In plaats daarvan geeft hij tegenstanders munitie: “Zie je wel? Hij durft het gesprek niet aan.” Het past niet bij een partijleider die zich wél laat voorstaan op directheid en debatkracht.

Dan Bontenbal van het CDA. Die had misschien een kans gezien om zijn partij wat profiel te geven in een format dat uitnodigt tot nuance én confrontatie. Maar nee, ook hij haakt af. Wat rest is een christendemocraat die zijn tijd lijkt uit te zitten, zonder risico’s te nemen of het CDA daadwerkelijk nieuw leven in te blazen. Een gemiste kans voor een partij die hoegenaamd de volgende premier wil leveren.

Interessant genoeg zijn het juist de minder grote partijen die wél openstaan voor het experiment. Dilan Yesilgöz (VVD) wil meedoen, mits er genoeg anderen zijn. Rob Jetten (D66) staat er sowieso voor open. Ook Caroline van der Plas (BBB), Jimmy Dijk (SP) en Eddy van Hijum (NSC) worden genoemd. Mensen die, hoe verschillend hun politieke standpunten ook zijn, in elk geval niet weglopen voor het vrije gesprek.

Zegt dat iets over moed? Zeker. Want wie écht staat voor zijn verhaal, zoekt juist het ongemak op. Wie iets te verbergen heeft, duikt weg.

Deze afzeggingen zijn symptomatisch voor de staat van onze democratie. Politiek wordt steeds meer marketing, elke zin gewikt, elke beweging geregisseerd. Wat dit soort formats blootlegt, is wie nog authentiek durft te zijn – en wie volledig afhankelijk is van spindoctors. Het feit dat het programma Het Conclaaf nu dreigt te sneuvelen omdat drie zwaargewichten afhaken, is beschamend.

Wat blijft er over van politieke moed als onze leiders niet eens meer in gesprek durven met elkaar zonder dat het via hun communicatieteams loopt?