Marianne Zwagerman woest: ‘Nederland wil geen vrouwelijke premier’

Zwagerman spreekt zelfs uit dat ze er “moe” van wordt. Want volgens haar zijn Nederlanders gewoon nog steeds niet bereid om een vrouw naar het Torentje te stemmen. De topfunctie blijft voorbehouden aan mannen, of ze nou links, rechts of in-between zijn.

Maar hoe terecht is die woede eigenlijk? En klopt haar analyse wel?

Het valt niet te ontkennen: vrouwen die als lijsttrekker de strijd om het premierschap aangingen, zijn in Nederland tot nu toe allemaal afgeserveerd. Sigrid Kaag, Lilian Marijnissen, Esther Ouwehand, Caroline van der Plas en recent nog Dilan Yeşilgöz - ze kwamen er allemaal niet aan te pas.

De kiezers geven de voorkeur aan mannen. Punt. En dat geldt niet alleen in Nederland. Ook in Amerika gebeurde hetzelfde: Hillary Clinton verloor van Trump. Kamala Harris ook. Trump werd wel een keer verslagen, maar dat was door een mán.

De drempel om een vrouw als leider te accepteren blijkt hoog. En daar zit iets cultureels én iets evolutionairs onder.

Mannen stemmen nu eenmaal makkelijker op andere mannen - zeker als het gaat om een rol met autoriteit. Dat is geen politiek-correcte boodschap, maar het is wél de realiteit.

De VVD maakte een strategische fout door Dilan Yeşilgöz naar voren te schuiven als kandidaat-premier. Niet alleen vrouw, maar ook van Turkse/Koerdische afkomst. Voor een groot deel van de kiezer was dat gewoon een brug te ver. Dat kun je stom vinden, of onterecht, maar het is wel de electorale realiteit.

De mannelijke kiezer - nog altijd bepalend in Nederland - identificeert zich makkelijker met een homoman dan met een vrouw. Dat klinkt raar, maar het is psychologisch te verklaren: een homoman behoudt de mannelijke kern, en roept minder ‘afstand’ op dan een vrouw in een machtspositie.

Dát is waarom iemand als Rob Jetten serieus kans maakt om premier te worden. Hij is herkenbaar, rationeel, stijlvol, niet bedreigend. Kortom: voor een grote groep mannelijke kiezers en politici acceptabel als leider. En herkenbaar.

En als Jetten straks premier wordt, dan pas wordt de stap naar een vrouwelijk premierschap kleiner. Dan hebben we als samenleving immers de stap gemaakt naar een homoseksuele premier... En dus is het ook gemakkelijker om de volgende stap te nemen.

Zwagermans woede is begrijpelijk. Het premierschap blijft voor vrouwen onbereikbaar. Maar de oorzaak ligt niet per se in misogynie of afkeer van vrouwen. Het ligt dieper. In psychologische identificatie, in culturele tradities, in evolutionaire overblijfselen.

En ja: die drempel slijt langzaam. Zeker als er tussentijds figuren als Jetten het premierschap op zich nemen. Dan raakt het land langzaam gewend aan ‘alternatieve’ leiderschapsvormen - en wordt de afstand tot een vrouwelijke premier kleiner.

Maar de VVD dacht dat Nederland er al klaar voor was. En dat was een grove vergissing. De verkiezingsuitslag is glashelder: Yeşilgöz kon de kiezers niet overtuigen. En daar helpt geen mediacampagne of NOS-adoratie tegen.

Overigens zijn het niet alleen mannen die gemakkelijker op een man stemmen - datzelfde geldt voor vrouwen. Dat gebeurt allemaal onbewust bij ze, maar ze hebben hun hele leven lang mannen als premier gezien, nooit een vrouw. En dus is het bijna een automatisme dat ze daar nu ook voor kiezen.

Daar komt bij dat vrouwen evolutionair gezien geleid willen worden door mannen. Feministen zullen dit wel weer haten, maar dat maakt het niet minder waar.