Nederland zit op een tijdbom: falende GGZ leidt tot dodelijke incidenten, politiek kijkt weg

We hebben het hier over mensen die ernstig psychisch ziek zijn, maar niet geholpen worden. Over families die in angst leven. Over zorgverleners die klem zitten in een moeras van regels. En ja, over gewone burgers die worden aangevallen – soms met dodelijke afloop – door mensen die al járen bekend waren bij de GGZ.

Neem de moord op de 11-jarige Sohani in februari. Vermoord door Hamzah L., een man die dacht dat ze een demoon was. Psychotisch. Niet de juiste zorg gehad. Niet op tijd in beeld. Wéér een jong leven verloren. Wéér een systeem dat compleet faalde.

Het is niet het enige incident. In Amsterdam werd Rens vorig jaar neergestoken door zijn psychotische buurman. En dat zijn alleen nog maar de gevallen die de media halen. Hoeveel mensen leven in angst naast een buurman of familielid die elk moment kan doorslaan? Hoeveel mensen worden ’s nachts wakker van geschreeuw in het portiek, zonder dat er ooit échte hulp komt?

De Kamer is nu boos. Terecht. Maar laten we eerlijk zijn: dit is niet pas gisteren begonnen. Al twintig jaar wordt de GGZ uitgekleed, versnipperd en gebureaucratiseerd door opeenvolgende kabinetten. De verantwoordelijkheid ligt bij zoveel instanties dat niemand meer eindverantwoordelijk is.

Minister Judith Uitermark wil best een paar jaar als “procesregisseur” optreden, maar wil géén probleemeigenaar worden. En dat zegt alles. Want in de politiek betekent “procesregisseur” niets anders dan: praten, vergaderen, en vooral geen keuzes maken.

Wat we nodig hebben is het tegenovergestelde: daadkracht. Eén minister met échte macht, die dit dossier beetpakt en de boel hervormt van onder tot boven.

De politie is wanhopig. Er gaan jaarlijks honderden voltijdsbanen op aan meldingen over mensen met verward gedrag. Drie middelgrote steden – compleet in capaciteit – gaan hieraan op. Agenten zijn zorgverleners geworden, zonder opleiding, zonder middelen. En terwijl zij dweilen met de kraan open, worden zorginstellingen kapot bezuinigd en overspoeld door regelgeving.

Zelfs instellingen als Fivoor roepen nu: dit moet stoppen. De GGZ zelf zegt dat het systeem onwerkbaar is. De zorgprofessionals kunnen het niet meer. De mensen op straat voelen zich niet veilig. En de mensen die daadwerkelijk lijden aan psychoses? Die worden vaak pas geholpen nádat het te laat is.

Het grote probleem is dit: we leven in een land waarin mensen die hulp nodig hebben, die ernstig ziek zijn, op straat belanden. Niet omdat er geen geld is. Niet omdat er geen professionals zijn. Maar omdat het systeem – het beleid van Den Haag – hen letterlijk laat vallen.

Zorginstellingen weten niet waar ze aan toe zijn. Gemeenten wijzen naar de rijksoverheid. De rijksoverheid wijst naar zorginstellingen. En de patiënt? Die krijgt geen hulp. Tot hij een mes pakt.

We moeten stoppen met dit pappen en nathouden. Er moet een fundamentele hervorming komen van de GGZ. Eentje waarbij zorgverleners de ruimte krijgen om écht te helpen. Waarin gevaarlijke patiënten niet maandenlang rondlopen zonder behandeling. Waar verantwoordelijkheid niet wordt versnipperd, maar gecentraliseerd.

We moeten als samenleving durven kiezen. Kiezen voor veiligheid. Kiezen voor medemenselijkheid. Kiezen voor een systeem waarin mensen met ernstige psychische problemen de zorg krijgen die ze nodig hebben – voordat ze zichzelf of anderen iets aandoen.

En ja, dat betekent ook dat we moeten erkennen dat de afgelopen jaren één groot politiek falen zijn geweest. Van links tot rechts. Er is geen visie, geen regie, geen lef.

Tot die tijd? Zullen er slachtoffers blijven vallen. En elke dode, elke gewonde, is niet alleen een tragedie – het is een aanklacht tegen een overheid die haar kerntaak niet meer uitvoert: bescherming van haar burgers.