Van Hijum slaat alarm: WIA dreigt nieuw toeslagenschandaal te worden

In het NOS Radio 1 Journaal zei Van Hijum dat het UWV talloze fouten heeft gemaakt bij het vaststellen van WIA-uitkeringen. Daardoor hebben mogelijk tienduizenden Nederlanders jarenlang te weinig ontvangen - mensen die ziek of gedeeltelijk arbeidsongeschikt zijn, en dus al kwetsbaar.

“Dit zorgt voor schulden, relatieproblemen, financiële ellende. Dit kan echt niet zo doorgaan,” aldus Van Hijum.

De vergelijking met de toeslagenaffaire is niet uit de lucht gegrepen. Ook daar ging het om burgers die keurig aan hun plichten voldeden, maar werden vermorzeld door een onmenselijk systeem vol fouten, willekeur en bureaucratie.

In dit geval is het UWV de boosdoener, de instantie die volgens de wet moet bepalen hoeveel uitkering iemand krijgt bij ziekte of arbeidsongeschiktheid. Maar wat blijkt: talloze dossiers zijn verkeerd beoordeeld, administratief verkeerd ingevoerd, of simpelweg genegeerd.

Dat is niet alleen een technisch probleem. Het is een moreel failliet van de overheid. Hoe vaak kan Den Haag nog zeggen: “We hebben ervan geleerd”?

Interessant is dat Van Hijum zichzelf deels buiten schot probeert te houden. Toen hem werd gevraagd of hij als oud-minister van Sociale Zaken niet zelf verantwoordelijkheid draagt, schoof hij dat terzijde:

Dat klinkt bekend. Het is de standaardreflex van het Haagse kartel: erkennen dat het misgaat, maar nooit verantwoordelijkheid nemen. Iedereen is “geschokt”, maar niemand is schuldig.

Het antwoord is even pijnlijk als voorspelbaar: een overheid die is verworden tot een log, onpersoonlijk apparaat dat zijn eigen burgers niet meer kent.

De WIA (Wet werk en inkomen naar arbeidsvermogen) is bedoeld om mensen te helpen die door ziekte of beperking niet volledig kunnen werken. Maar in de praktijk is het een moeras van regels, formulieren en computerbeslissingen. Ambtenaren volgen protocollen, niet mensen.

Daarbij komt dat het UWV structureel onderbezet en overbelast is. Al jaren waarschuwen medewerkers dat ze dossiers moeten afraffelen. De politiek keek weg - te druk met klimaat, stikstof en symboolwetgeving.

Het resultaat: fouten, frustratie en mensen die financieel kapotgaan.

Van de Belastingdienst tot het UWV: telkens weer blijkt dat de overheid niet luistert naar burgers, maar naar systemen. De toeslagenaffaire was zogenaamd “een incident”. Nu zien we dat het een patroon is.

Steeds weer worden fouten pas ontdekt nadat duizenden levens zijn ontwricht. En steeds weer zeggen politici dat het “een wake-upcall” is - om daarna over te gaan tot de orde van de dag.

Het is de morele leegte van het bestuur die dit land langzaam ondermijnt.

Van Hijum heeft gelijk dat het niet zo verder kan, maar halfslachtige waarschuwingen zijn niet genoeg. Wat nodig is, is politieke moed - het lef om het UWV fundamenteel te hervormen, de bureaucratie te breken, en échte menselijke maat terug te brengen.

Tot die tijd is de voorspelling van Van Hijum onvermijdelijk: de WIA wordt het nieuwe toeslagenschandaal. Niet omdat niemand het zag aankomen, maar omdat iedereen het wéér liet gebeuren.

Van de Belastingdienst tot het UWV: Nederland heeft een overheid gekregen die zó druk is met zichzelf, dat ze haar eigen burgers niet meer ziet. De WIA-affaire is geen fout in het systeem - het systeem ís de fout.

En zolang niemand in Den Haag de moed heeft dat toe te geven, zal het volgende schandaal zich alweer aandienen.