Waarom zweeg Balkenende 15 jaar over politiek? "Nooit opvolgers in de weg lopen"

In het huidige politieke tijdperk klinkt dat bijna onvoorstelbaar. En toch is het precies wat Jan Peter Balkenende (69) heeft gedaan. Na zijn aftreden in 2010 verdween hij uit de schijnwerpers. Geen commentaar op Rutte. Geen bemoeienis met Schoof. Geen publieke lessen over leiderschap. Vijftien jaar lang hield hij zich afzijdig. Tot nu. In een uitgebreid interview met AD-journaliste Elodie Verweij verbreekt Balkenende eindelijk zijn stilte. En de reden daarvoor blijkt even eenvoudig als principieel: “Je moet nooit je opvolgers in de weg lopen.”

Wat een verademing. In een politieke cultuur waarin vrijwel elke afgetreden bestuurder zich onmiddellijk herpositioneert als commentator, criticus of moreel kompas, koos Balkenende bewust voor de luwte. Geen ego. Geen podiumdrang. Geen behoefte om het laatste woord te hebben.

Vergelijk dat eens met de norm. Mark Rutte duikt na zijn premierschap nog geregeld op als NAVO baas. Wouter Bos schrijft boeken en columns. Oud-ministers schuiven aan bij elk debat waar ze nog net relevant kunnen zijn. De boodschap is steevast dezelfde: luister naar mij, ik weet het beter. Balkenende deed het tegenovergestelde.

In het interview vertelt hij dat hij nog dagelijks merkt dat hij premier is geweest. Mensen spreken hem aan, bedanken hem. Onlangs vroeg iemand zelfs: “Wanneer komt u weer terug?” Maar hij bleef zwijgen. Geen comebackfantasieën. Geen kritiek. Geen advies op afstand.

Niet omdat hij niets te zeggen heeft, maar omdat hij vindt dat het niet zijn plek meer is. Dat is geen zwakte. Dat is respect voor het ambt en voor de democratische opvolging. Een besef dat leiderschap ook inhoudt dat je weet wanneer je moet verdwijnen.

Wie op sappige onthullingen hoopte, komt bedrogen uit. Geen moddergooien naar coalitiepartners. Geen heropening van Irak of de kredietcrisis. Geen rancune. We leren dat hij als premier dagelijks met zijn moeder belde. Dat hij als kind al voelde dat zijn leven “bijzonder” zou worden.

Saai? Misschien. Maar juist die saaiheid maakt het interview waardevol. Het is het tegenovergestelde van de schreeuwerigheid die onze publieke ruimte domineert.

Dit is politieke correctheid in de beste zin van het woord. Niet de moralistische variant die afwijkende meningen smoort, maar de klassieke vorm: fatsoen, terughoudendheid en respect voor instituties.

Oud-premiers die hun opvolgers niet voor de voeten lopen. Die begrijpen dat het land niet beter wordt van permanente inmenging. Die dienen zonder zichzelf eeuwig centraal te willen stellen.

In een tijd waarin iedereen altijd en overal zijn mening moet ventileren, laat Jan Peter Balkenende zien dat zwijgen soms krachtiger is dan spreken. Vijftien jaar lang.

Dat verdient erkenning. En misschien zelfs navolging. Hulde aan Balkenende. Discretie is geen zwakte. Het is een deugd die we node missen.

🚀 Steun ons via BackMe: https://dds.backme.orgOf maak uw bijdrage over op NL95 RABO 0159 0983 27 t.n.v. Liberty Media. PS: Zet uw e-mailadres erbij voor onze exclusieve SubStack-columns!