"Schluss mit diesem Euro!". Storm in glas water of begin van het einde?
Gisteren was de oprichtingsvergadering van
Alternative für Deutschland (AfD), de uitdager van de gevestigde partijen die tot elke prijs aan de mislukte euro willen vasthouden. Partijleider is Bernd Lucke, hoogleraar economie te Hamburg en voorheen tientallen jaren lid van de CDU (zie ook deze
video-impressie van die vergadering).
In Nederland moeten we intussen machteloos knarsetandend toezien hoe de Europese leiders onze welvaart verkwanselen door
de natte droom van Helmut Kohl na te jagen. We zijn volkomen overgeleverd aan de stemming in buurland Duitsland. Hoe zal men daar op de nieuwkomer in het politieke landschap reageren? Hieronder de eerste reacties opgetekend uit toonaangevende Duitse media.
Kiesdrempel
Spiegel Online peilde de stemming bij de gevestigde partijen (zie
hier en
hier). "Serieus nemen", luidde de boodschap uit de CDU-hoek, en het debat voeren op de inhoud:
Hessens Ministerpräsident Volker Bouffier" forderte die CDU auf, die neue Partei ernst zu nehmen. "Wir müssen uns das sorgfältig ansehen", sagte der CDU-Politiker dem SPIEGEL.
Hoewel men daar niet verwacht dat de 'Alternative' de kiesdrempel zal halen, kan de nieuwkomer kostbare stemmen wegtrekken bij de coalitiepartijen. Vooral de liberale FDP zit in de gevarenzone omdat het toch al de vraag was of die de kiesdrempel zal halen, en hiermee komt voortzetting van de coalitie op losse schroeven te staan:
Der euro-kritische CDU-Bundestagsabgeordnete Wolfgang Bosbach sagte, es wäre ein Fehler, die Alternative für Deutschland "in die Schmuddelecke zu stellen". Bosbach sagte der "Wirtschaftswoche", die Union habe "zu oft den Eindruck erweckt, es sei keine Debatte erwünscht". Zwar rechnet Bosbach nicht damit, dass die Alternative den Sprung in den Bundestag schafft. Aber er äußerte die Befürchtung, "dass Schwarz-Gelb die Stimmen für die AfD bitter fehlen könnten"
De liberale mastodont Hans-Dietrich Genscher valt terug op de gebuikelijke reflexen, en toont zich een trouw adept van de megalomane dromer Helmut Kohl (iets over het 'Grote Eenwordingswerk'):
Der ehemalige Bundesaußenminister Hans-Dietrich Genscher (FDP) appellierte für die Beibehaltung des Euro. "Europa steht am Scheideweg", schrieb Genscher dem "Focus". "Diejenigen, die offen oder versteckt in Deutschland das Ende der Währungsunion betreiben, setzen das große Einigungswerk als Ganzes aufs Spiel. Zu Europa gibt es keine verantwortbare Alternative."
'Gevaarlijke nostalgie'
We hebben in Nederland de nodige ervaring met partijen die inbreuk maken op het politieke kartel door een thema op de agenda te zetten waarop een zwaar taboe rust. Om het niet over de inhoud te hoeven hebben, worden dergelijke initatieven buiten de orde verklaard met een verwijzing naar de toon van het debat, en
Godwin is dan nooit ver weg.
Welt Online signaleert ook tekenen van zulke demonisering rond de nieuwe anti-europartij. Niet verwonderlijk komen dergelijke geluiden vooral uit de hoek van
Die Linke, momenteel de enige eurokritische partij in de Bondsdag. "Gevaarlijk uiterst-rechts" en "goedbetaalde professoren die eigenlijk de verzorgingsstaat willen afschaffen", aldus hun partijleider:
"Das ist die derzeit gefährlichste Partei am rechten Rand", sagte Linke-Parteichef Bernd Riexinger der "Welt". "Das ist eine Vereinigung von gut besoldeten Professoren, die nicht nur den Euro abschaffen will sondern auch den Sozialstaat."
Maar ook de CDU laat zich niet onbetuigd, en spreekt van 'gevaarlijke nostalgie':
Der Parlamentarische Geschäftsführer der CDU/CSU-Bundestagsfraktion, Michael Grosse-Brömer, warf der AfD Rückwärtsgewandtheit vor. "Die Forderung nach einem Zurück zur D-Mark ist gefährliche Nostalgie", sagte Grosse-Brömer der "Rheinischen Post". Der Satz "Deutschland braucht den Euro nicht" sei grundfalsch. Die Union werde im Wahlkampf den Bürgern deutlich machen, dass Deutschland sein Potenzial nur in einem geeinten Europa voll entfalten könne.
Achilleshiel
Het lijkt erop dat de 'Alternative' erin is geslaagd in te breken in het debat. Maar kan deze partij bij de verkiezingen op 22 september ook meer dan de bekende deuk in een pakje boter slaan? En dan heb ik het nog niet eens over de bijna onvermijdelijke LPF-toestanden die op de loer liggen.
Al eerder wees ik erop dat tegenstanders van de euro in Duitsland één groot probleem hebben. Staat u mij toe voor één keer te citeren uit eigen werk:
De onvoorstelbaar hoge kosten van al die reddingsoperaties en van de dubieuze praktijken van de ECB zijn zorgvuldig buiten beeld gehouden. De kiezer voelt wel dat er iets niet pluis is, maar merkt het nog niet in zijn portemonnee. Dat komt pas als het te laat is. De volgende Bondsregering zal daarom vrijwel zeker weer kunnen rekenen op een meerderheid voor voortzetting van de huidige europolitiek, terwijl juist de komende jaren de laatste kans bieden om de schade binnen de perken te houden.
Ook de
Frankfurter Allgemeine (FAZ) brengt die risico's ter sprake. Maar het blijft voor de Duitse kiezer toch vooral een een ver-van-mijn-bed-show. En voorzover die kiezer verontrust is over de financiële risico's die Duitsland voor de euroredding loopt, is het volgens de
FAZ de vraag of de 'Alternative' voor de kiezer de aangewezen partij is om die verontrusting te kanaliseren:
Zwar nehmen die Bürger die Krise ernst, doch bleibt sie vor allem ein medienvermitteltes Phänomen, sie berührt das persönliche Schicksal (noch) nicht. In dieser Hinsicht haben die Bürger einen anderen Blick als all die Ökonomie-Professoren, die die neue Partei prägen. Die normalen Leute treibt gewiss die Sorge um, dass Deutschland zu viel Risiken auf sich lädt und zu viel zahlen muss. Deshalb wünschen sie sich eine Regierung, die diese Risiken eindämmt. Doch ist das nicht zwangsläufig die Alternative für Deutschland, sondern doch eher eine etablierte Kraft.
En daar komt nog bij, aldus de FAZ, dat de Duitse economie momenteel booming is. De BMW's en Mercedessen voor de export zijn niet aan te slepen:
Heute haben die etablierten Parteien in der Regierung zudem einen wichtigen Genossen im Wahlkampf, der die junge Partei in Schach halten wird: die Konjunktur. Die brummt zumindest in Deutschland.
Kortom, voor Otto Normalverbraucher (zeg maar het Duitse equivalent van Joe Sixpack of Henk van Ingrid) is dat hele eurogedoe toch vooral een theoretische discussie. Hij merkt er in ieder geval nog niks van in zijn portemonnee. En dat zou weleens - meer dan het gedemoniseer door de gevestigde orde - de achilleshiel van de 'Alternative' kunnen blijken te zijn.
