D66’er Thom de Graaf vertrekt bij Raad van State - na jaren politieke bevoogding vanuit de hoogste bestuurskamer

Na bijna zes jaar “dienend leiderschap”, zoals hij het zelf noemt, vindt hij dat het tijd is voor rust. Maar laten we eerlijk zijn: zijn periode bij de Raad van State was allesbehalve neutraal. Onder zijn leiding werd dit ooit gezaghebbende instituut een instrument van het kartel, dat met mooie woorden en juridische taal telkens de kant koos van Brussel, de stikstoflobby en het multiculturele dogma.

Thom de Graaf, voormalig minister, oud-burgemeester van Nijmegen en jarenlang D66-prominent, stapte in 2018 over naar de Raad van State. Sindsdien was hij de feitelijke baas van een orgaan dat officieel onder de koning valt, maar in de praktijk fungeert als hoogste bestuursrechter én politiek adviseur.

De Graaf blijft nog tot 1 juli 2026 aan, waarna een opvolger wordt benoemd via koninklijk besluit.

Hij zegt in zijn verklaring dat hij meer tijd wil voor zijn privéleven en “andere belangstellingen”. Toch is dat slechts de helft van het verhaal. Want zijn vertrek komt op een moment dat de Raad van State onder toenemende druk staat - niet door overwerk, maar door kritiek op haar politieke rol.

Wat ooit bedoeld was als een onafhankelijk adviesorgaan, is de laatste jaren uitgegroeid tot een politiek wapen in handen van de bestuurselite. Denk aan de stikstofcrisis: de Raad van State legde Nederland op slot met een uitspraak die duizenden boeren en bouwprojecten raakte. Of de Spreidingswet, waarin het orgaan wederom meeging in het kabinetsdenken: meer migratie, minder verzet.

In plaats van afstand te houden, mengde de Raad zich onder De Graaf steeds nadrukkelijker in maatschappelijke dossiers. Dat is niet toevallig. De Graaf is een D66’er in hart en nieren: pro-EU, pro-centralisme, anti-volkssouvereiniteit.

Zoals Caroline van der Plas (BBB) terecht zei: er zitten "veel D66-mensen" bij de Raad van State waardoor dat orgaan "te politiek gekleurd" is. Dat is geen complottheorie, dat is de harde werkelijkheid.

De Raad van State is niet de enige plek waar D66’ers de toon zetten. Ze zitten in adviesraden, in universiteiten, in rechterlijke macht en in media. Overal waar macht wordt uitgeoefend zonder directe democratische controle, duikt de D66-mentaliteit op: betweterig, technocratisch, en ver verwijderd van de gewone burger.

De Graaf was jarenlang de belichaming van dat denken. Onder zijn bewind werd de Raad van State een bolwerk van bestuurlijke zelfbevestiging. Een club die voortdurend sprak over “grondrechten” en “inclusiviteit”, maar zelden oog had voor de reële gevolgen van beleid voor gewone Nederlanders.

Zijn uitspraken en adviezen waren vaak keurig juridisch verpakt, maar inhoudelijk één groot politiek statement: Nederland moet gehoorzamen aan Brussel en aan de progressieve agenda.

De vraag is nu wie hem zal opvolgen. Gaat het kabinet voor vernieuwing - iemand met lef, die de neutraliteit van de Raad van State herstelt? Of komt er gewoon weer een nette kartelman of -vrouw, met dezelfde ideologische signatuur?

Als de geschiedenis ons iets leert, is het dat de elite zelden afstand doet van haar eigen invloed. De kans is groot dat De Graaf wordt opgevolgd door iemand uit hetzelfde netwerk. Een jurist met een “onberispelijke reputatie”, wat in Den Haag meestal betekent: iemand die nooit tegen de macht in zwemt.

Dat is precies waarom er verandering nodig is. Niet alleen van personen, maar van cultuur.

Thom de Graaf vertrekt. Prima. Maar zijn geest waart nog rond in de burelen van de Raad van State: een instelling die zichzelf boven de politiek heeft verheven, maar ondertussen wél politieke invloed uitoefent.

Het is tijd om de macht van dit soort instituties terug te brengen naar waar ze hoort: bij de democratie, bij het volk. Zolang figuren als De Graaf de toon zetten, blijft Nederland een bestuurdersrepubliek zonder echte volksinvloed.