Maar laten we eerlijk zijn: wie de afgelopen jaren niet onder een steen heeft geleefd, had dit allang zien aankomen. Je kunt niet eindeloos boeren uitkopen, productieketens verzwakken, vervoerskosten opjagen en tegelijk denken dat de prijzen netjes stabiel blijven. Dat is geen economie meer, dat is wensdenken.

Adema noemt drie oorzaken voor de schommelingen: de wereldwijde grondstofmarkten, klimaatverandering en geopolitieke spanningen. Allemaal reëel, maar het plaatje is breder.

Neem Nederland zelf. De vlees- en zuivelsector worden al jaren kapotgereguleerd. Boeren worden uitgekocht, stikstofregels maken uitbreiden onmogelijk, mestregels veranderen elk kwartaal, en productie wordt bewust afgeknepen. Minder aanbod betekent vanzelf hogere prijzen. Daar hoef je geen econoom voor te zijn.

Dat effect zie je nu overal: melk wordt duurder, vlees wordt duurder, en ook broodprijzen lopen op omdat graan wereldwijd schaarser en duurder wordt.

Klimaat en geopolitiek spelen misschien een rol, maar Den Haag en Brussel doen vrolijk mee aan het verkleinen van het aanbod, terwijl ze tegelijkertijd de vraag kunstmatig hoog houden.

Wat hier speelt, is de perfecte samensmelting van wereldwijde onzekerheid en nationaal falend beleid. De FNLI wijst op “logistieke uitdagingen” en “geopolitieke spanningen” - nette termen voor oorlog, sancties en de torenhoge energieprijzen die we aan Den Haag en Brussel zelf te danken hebben.

De kosten voor transport, verpakking, opslag en productie zijn allemaal omhooggeschoten, en daarbovenop komt de klimaat- en stikstofagenda die de eigen landbouwsector in Nederland tot op het bot verzwakt.

Het resultaat is voorspelbaar: de burger betaalt de rekening. En het ergste is dat men in Den Haag straks weer doet alsof dat “de markt” is. Alsof dit allemaal vanzelf ontstaat, en niet het gevolg is van beleid dat onze voedselzekerheid steeds verder ondermijnt.

Het is ook een kwestie van hypocrisie. Eerst jaag je boeren en producenten het land uit. Je maakt voedsel duurder door eindeloze milieuregels. Je legt transportbedrijven CO₂-heffingen op en laat supermarkten verdrinken in administratie. En daarna zeg je:

Dat is geen economische realiteit, dat is zelfgecreëerde chaos. De markt reageert op wat Den Haag en Brussel doen, niet andersom.

Zolang dit beleid voortduurt, zullen prijzen in de supermarkt niet stabiliseren maar juist grilliger worden. En met de komende klimaatregels van de EU in het vooruitzicht - met extra heffingen, importrestricties en duurzaamheidseisen - weet iedereen eigenlijk al wat dat betekent: meer betalen voor minder keuze.

De waarschuwing van de FNLI klinkt ernstig, maar is vooral een bevestiging van wat boeren, producenten en kritische economen al jaren zeggen. Nederland heeft zijn voedselzekerheid uitgehold, zijn landbouw ontwricht, en de internationale afhankelijkheid vergroot.

De consument moet daar nu “aan wennen”. Maar de waarheid is: dit is geen natuurverschijnsel. Dit is beleid.