Spaanse omroep wantrouwt stemresultaat: hoogste score voor Israël roept vragen op

Volgens RTVE is het verschil tussen het juryoordeel en de uitslag van het publiek zó groot, dat het reden is voor nader onderzoek. De Spaanse krant El País meldt dat het om een onafhankelijke controle gaat, bedoeld om “alle twijfels weg te nemen over de integriteit van het stemproces”.

De actie van RTVE komt in een periode van toenemende spanning tussen de Spaanse omroep en de European Broadcasting Union (EBU), de organisatie achter het Songfestival. RTVE zegt dat het op zondag slechts een lijst ontving met de landen waar de meeste stemmen vandaan kwamen, zonder exacte aantallen of een uitsplitsing per kandidaat.

Later werd duidelijk dat Spanje in totaal 142.688 televotingstemmen had ontvangen – met Israël als de grootste ontvanger. Die uitkomst verraste niet alleen kijkers, maar ook de omroep zelf, zeker omdat Spanje in de aanloop naar de finale kritisch was over de Israëlische deelname aan het festival.

Een mogelijke verklaring voor de uitslag zou kunnen liggen bij internationale stemcampagnes. De Israëlische diplomaat David Saranga gaf eerder toe dat het ministerie van Buitenlandse Zaken online campagnes heeft opgezet om pro-Israëlische stemmen te mobiliseren. Dergelijke initiatieven blijken hun uitwerking te hebben gehad, ook in Spanje.

Of dat de uitslag volledig verklaart, blijft onduidelijk. RTVE wil nu dus onafhankelijk laten nagaan of de televoting volgens de regels en op een eerlijke manier is verlopen. Volgens El País overwegen ook andere landen een audit aan te vragen, maar die informatie is nog niet officieel bevestigd door de EBU.

De discussie rond de Israëlische deelname aan het Songfestival speelde ook in Spanje een prominente rol. Tijdens de halve finale maakten de Spaanse commentatoren verwijzingen naar de situatie in Gaza. Dat leidde tot een klacht van de Israëlische omroep KAN en een waarschuwing van de EBU.

Volgens de EBU overtrad RTVE met deze opmerkingen de regels van het festival, waarin politieke uitingen nadrukkelijk verboden zijn. De organisatie dreigde zelfs met sancties en mogelijke boetes als dergelijke uitlatingen tijdens de finale zouden worden herhaald.

RTVE verdedigde zich door te stellen dat de commentatoren zich baseerden op gegevens van de Verenigde Naties en dat het benoemen van context geen politieke voorkeur impliceerde.

De audit die RTVE nu aanvraagt, zal naar verwachting helderheid moeten geven over de integriteit van de Spaanse televoting. Maar het moment en de omstandigheden maken dat de discussie zich inmiddels ook buiten de muzikale sfeer beweegt.

Is het een technische controle, of speelt er meer? Gaat het om transparantie, of om de politieke spanningen tussen Spanje en Israël die doorsijpelen in het culturele domein?

Vooralsnog zegt RTVE te willen zorgen voor duidelijke, eerlijke en geloofwaardige verkiezingsprocessen, ook als het gaat om een muziekfestival. De komende dagen zal duidelijk worden of andere omroepen dat voorbeeld volgen.