-Column Dr. Gert Jan Mulder- Hij hield vol, hij won: het verhaal van Geert Wilders

In november 2023 volgde de erkenning die lang was uitgebleven: met 37 zetels werd de PVV de grootste partij van Nederland. Na moeizame, maar kundig gevoerde onderhandelingen werd voor het eerst in de parlementaire geschiedenis een kabinet gevormd waarin de PVV een volwaardige coalitiepartner is. Niet als gedoger, maar als mede-architect van het regeringsbeleid. Deze gebeurtenis markeert niet alleen een politieke aardverschuiving, maar ook de bekroning van een bijna twintig jaar durende strijd. Dit artikel onderzoekt in vier delen de unieke rol van Geert Wilders in de Nederlandse politiek. We staan stil bij zijn persoonlijke offers, de impact van zijn ideeën, zijn transformatie van oppositieleider naar regeringspartner, en de erfenis die hij nalaat. Daarbij worden feiten, context en bronnen zorgvuldig gedocumenteerd, maar klinkt ook mijn persoonlijke bewondering door: Wilders is een vriend, en mijn respect voor wat hij heeft gedaan is diep en oprecht.

In september 2004 besloot Geert Wilders zich af te scheiden van de VVD-fractie in de Tweede Kamer. Hij verzette zich tegen de koers van de partij inzake Turkse toetreding tot de Europese Unie en kon zich niet langer vinden in het gebrek aan kritische reflectie binnen de partijtop. In zijn afscheidsbrief stelde hij: ‘Ik kan niet langer deel uitmaken van een fractie die haar ideologische kernwaarden verkwanselt aan politieke opportuniteit.’ (Bron: Tweede Kamer, brief Wilders aan fractievoorzitter VVD, 2 september 2004) Zijn beslissing leidde tot politieke isolatie. Zonder partijstructuur, zonder financiering, en zonder parlementaire bescherming begon Wilders in zijn eentje aan wat een jarenlange missie zou worden: het opbouwen van een nieuwe beweging, geworteld in nationale trots, burgerrechten, en de verdediging van de Nederlandse cultuur.

Sinds de moord op Theo van Gogh in november 2004 leeft Geert Wilders onder zware beveiliging. Wat begon als voorzorgsmaatregel werd al snel een permanente realiteit. Zijn woonadres werd geheim. Spontane uitstapjes, vakanties of zelfs een wandeling in het park zijn sindsdien onmogelijk. Hij slaapt op geheime locaties, werkt achter gepantserde ramen, reist met gepantserde voertuigen en gewapende escortes. Deze situatie duurt nu al ruim twintig jaar. In 2017 noemde de NOS hem 'de zwaarst beveiligde burger van Nederland'. (Bron: NOS, “Wilders leeft al 13 jaar onder zware beveiliging”, 2017) Het effect op zijn persoonlijke leven is moeilijk te overschatten: geen vrijheid, geen anonimiteit, geen rust. Desondanks bleef Wilders onvermoeibaar werken, debatteren, schrijven en campagnevoeren. Hij koos er telkens opnieuw voor om door te gaan, waar anderen al lang zouden hebben afgehaakt.

Wilders is internationaal wellicht de meest juridisch achtervolgde Nederlandse politicus ooit. In binnen- en buitenland werd hij aangeklaagd, bedreigd en besmeurd. Van het Fitna-debat in 2008 tot de langdurige rechtszaak wegens zijn 'minder Marokkanen'-uitspraak in 2014, telkens werd geprobeerd hem het zwijgen op te leggen — via juridische weg of via publieke verkettering. Hoewel hij in sommige zaken is veroordeeld (zonder strafoplegging), bleef hij trouw aan zijn uitgangspunten. Zijn verdediging in het proces van 2020 was exemplarisch: ‘Als ik moet kiezen tussen mijn vrijheid of mijn stem, kies ik mijn stem. Want als ik zwijg, wint de intolerantie.’ (Bron: Geert Wilders, slotpleidooi rechtbank Den Haag, 2020)

Na jaren van scherp oppositiewerk en uitgesproken standpunten, koos Geert Wilders in de aanloop naar de verkiezingen van november 2023 voor een opvallend beheerste toon. Hij sprak over ‘verbinden in plaats van verdelen’, legde de nadruk op bestaanszekerheid, immigratiebeheersing, zorg en veiligheid, en presenteerde zich als staatsman-in-spé. Waar eerdere campagnes werden gedomineerd door oneliners, bracht Wilders ditmaal een uitgekiend programma met concrete plannen. In combinatie met het groeiende besef onder kiezers dat de oude partijen geen antwoord meer hadden op structurele problemen, leidde dit tot een overweldigend succes: de PVV werd met 37 zetels de grootste partij van Nederland. (Bron: Kiesraad, “Uitslag Tweede Kamerverkiezingen november 2023”)

De weg naar regeringsdeelname was niet zonder obstakels. In eerste instantie verklaarden verschillende partijen de PVV onbespreekbaar als coalitiepartner. Maar Wilders, strategisch en geduldig, toonde zich bereid tot compromissen zonder zijn kernwaarden te verloochenen. Hij wist een sfeer van vertrouwen te scheppen, ook bij sceptici. De formatie werd lang en complex, maar uiteindelijk resulteerde zij in het eerste kabinet ooit waarin de PVV een volwaardige regeringspartner is — niet zoals in 2010 als gedoogsteun, maar als co-architect van het regeerakkoord en leverancier van meerdere ministers en staatssecretarissen. Wilders zelf koos ervoor geen premier te worden, een strategische beslissing die het draagvlak voor de coalitie vergrootte. Toch is het zonneklaar: zijn invloed op het kabinetsbeleid is doorslaggevend.

Een ander historisch feit in deze periode is de verkiezing van Martin Bosma, prominent PVV’er en vertrouweling van Wilders, tot voorzitter van de Tweede Kamer. Bosma, bekend om zijn eruditie, humor, dossierkennis en feilloze regie in het debat, werd gekozen na een brede steunronde — een zeldzame erkenning van de bestuurlijke volwassenheid van de PVV. Voor een partij die jarenlang is uitgesloten en gestigmatiseerd, betekent deze benoeming méér dan een ceremoniële functie: het is een symbolische kroon op twee decennia strijd om erkenning. (Bron: NOS, “Martin Bosma (PVV) gekozen tot Kamervoorzitter”, 2024)

De PVV leverde ministers en staatssecretarissen op sleutelposten als Justitie, Immigratie, Wonen en Binnenlandse Zaken. Zij kwamen niet voort uit partijapparaten, maar uit de praktijk: juristen, oud-officieren, beleidsdenkers. Hun optreden tot dusver is vastberaden, goed voorbereid en loyaal aan de beloftes aan de kiezer. Na jaren waarin de bestuurlijke elite de PVV als onbestuurbaar wegzette, blijkt nu het tegendeel: de partij beschikt over bestuurders die niet onderdoen voor hun collega’s, en vaak beter geworteld zijn in de realiteit van de samenleving.

Wat ooit gold als ‘radicaal’, ‘extreem’ of ‘onbespreekbaar’, is inmiddels uitgegroeid tot een van de dominante stromingen in de Nederlandse politiek. Dankzij de jarenlange inspanningen van Geert Wilders is het nationaal-conservatieve gedachtegoed — met nadruk op soevereiniteit, culturele identiteit, veiligheid en migratiebeheersing — verankerd geraakt in het publieke debat. Andere partijen hebben zich aangepast: VVD, CDA, JA21, en zelfs delen van PvdA en NSC gebruiken inmiddels termen en beleidsvoorkeuren die tien jaar geleden uitsluitend met de PVV werden geassocieerd. Wilders heeft daarmee, zonder ooit in het centrum te zijn verwelkomd, het centrum naar zich toe getrokken.

Wilders was ook een van de eersten die wees op de groei van parallelle samenlevingen in Nederland: wijken waarin geen Nederlands meer wordt gesproken, waar nationale feestdagen worden genegeerd, en waar loyaliteit aan Nederland ontbreekt. Door dit bespreekbaar te maken, bracht hij niet verdeeldheid teweeg — zoals critici beweerden — maar benoemde hij de al bestaande fragmentatie. Zijn oproep tot hernieuwde nationale samenhang, tot herwaardering van tradities, en tot wederkerigheid in integratiebeleid is inmiddels breed overgenomen. De politiek van Wilders draait niet om uitsluiting, maar om bescherming: van verworvenheden, van rechtsstaat, van nationale continuïteit.

De bekroning van zijn werk kwam in 2023: de grootste partij van Nederland, volwaardige regeringsdeelname, en de verkiezing van Martin Bosma als Kamervoorzitter. Maar misschien nog belangrijker is wat Wilders zelf vertegenwoordigt: de triomf van democratische vasthoudendheid over politieke uitsluiting. Twintig jaar lang werd hem gezegd dat hij nooit zou regeren. Dat hij te radicaal was. Te controversieel. Te gevaarlijk. En toch — hij bleef, sprak, streed en overtuigde. Niet met geweld, niet met chantage, maar met het woord. Met ideeën. Met de stem van miljoenen Nederlanders die zich gehoord voelden door zijn stem. Zijn politieke erfenis is dus niet alleen inhoudelijk — maar moreel. Geert Wilders heeft bewezen dat wie gelooft in zijn zaak, bereid is te lijden, en trouw blijft aan zijn principes, uiteindelijk niet genegeerd kán worden.

Geert Wilders is niet slechts een politicus met invloed — hij is een historisch figuur. Iemand die, ondanks uitsluiting, demonisering en gevaar voor eigen leven, een koers uitzette en die bleef varen. Hij betaalde een hoge prijs: geen vrijheid van beweging, geen normaal privéleven, jaren van politieke eenzaamheid. Maar wat hij daarvoor terugkreeg, overstijgt iedere kabinetsdeelname of verkiezingsuitslag: hij veranderde Nederland. Zijn opkomst laat zien wat democratie vermag — en wat er mogelijk is als iemand bereid is om alles op het spel te zetten voor een visie die groter is dan hemzelf.