-Sid Lukkassen- ALLES GEBEURT, NIETS VALT SAMEN

Henk noemt zichzelf een “serial quitter” – iemand die weinig afmaakt. Hij omschrijft hoe hij een studie volgde waar hij nauwelijks aanwezig was en ondertussen leefde van oploskoffie en magnetronmaaltijden. Totdat hij op een dag de Deense wereldreiziger Macki ontmoette, die inspirerende en enerverende verhalen deelde over bijzondere situaties die hij had meegemaakt. Dit was iemand die zelfs bij een harde tegenslag rustig achterover hangt, zich niet gek laat maken, altijd wel een uitweg ziet en met een snedige kwinkslag de situatie naar de eigen hand zet.

Hierop begon Henk zich af te vragen waarom hij zelf niet zulke interessante situaties meemaakte – het verbluffend heldere antwoord was dat hij daarvoor eenvoudigweg te weinig onderneemt. Dus besloot hij zijn leven over een radicaal andere boeg te gooien: hij ging een epische wandeltocht afleggen zonder geld.

Toen hij eenmaal op weg was, viel zijn waterfles van zijn tas. De veldfles brak open en het water spoelde het zand in. Dorst en gebrek aan water konden het einde van de reis betekenen. Onzekerheidsgevoelens namen het over. Was het nu wel zo’n goed idee geweest om dit te doen?

Henk vroeg zich af wat Macki zou doen in deze situatie. Die zou gaan liften en dan een prachtige Spaanse dame tegenkomen. Samen zouden ze een romantische picknick hebben, uitlopend op nog andere doldwaze avonturen. En dus, besloot Henk, was het stukbarsten van de veldvlas helemaal geen tegenslag: het was juist een ultieme aansporing om hulp te zoeken en zo met vreemden in contact te komen. Bij nadere inspectie bleek de kapotte veldfles een verkapt portaal naar het onbekende en het avontuur!

De belangrijkste reis – zo is het hoofdpunt van het boek – is de innerlijke reis. De menselijke geest kent allerlei oordelen aan gebeurtenissen toe, maar je kunt de gebeurtenissen op een nieuwe wijze kwalificeren. Henk stelt voor om dat te doen op een manier die jouw zelfvertrouwen en enthousiasme juist opbouwt in plaats van afbreekt.

Zo kan zelfs iemand met verschrikkelijke brandwonden nog een inspirerend leven leiden door andere te tonen hoe je met doorzettingsvermogen kunt terugveren van tegenslag. If you wish to be beacon of light to the world, you must be ready to burn – aldus het motto van het boek (toegeschreven aan psycholoog en Holocaust-overlever Viktor Frankl).

Zoals ik het nu heb neergezet, meen ik Henks boodschap recht te doen, maar het is en blijft mijn interpretatie. Nu is het tijd om mijn eigen existentiële zwaarte hier tegenover in stelling te brengen. Ik voel me min of meer ‘jaloers’ op de eenvoudige wijze waarop het leven wordt neergezet.

Het is overduidelijk dat Macki fantastische avonturen meemaakt, en het is zonneklaar dat er helemaal niets gebeurt als je in je leunstoel blijft zitten met een magnetronmaaltijd op schoot. Het zou heel mooi zijn als je enkel op de positieve punten van elke situatie zou handelen, maar de menselijke geest – mijn geest althans – zit zó in elkaar, dat je zoekt naar een objectieve weging van significante gebeurtenissen. Ik weeg de voor- en nadelen van elke situatie; ik sta stil bij wat ik zélf anders kan doen en wat een ander anders zou kunnen doen. Ik probeer het totaalplaatje te doorgronden.

Je kunt, kortom, de positieve aspecten van situaties er voor jezelf uit lichten. Om jezelf een schouderklopje te geven of een steuntje in de rug. Maar vaak sta je toch langer stil bij de meest significante gebeurtenissen in je leven. Je wil het geheel van een situatie doorgronden en hierbij kan de menselijke geest zich niet ontslaan van objectiviteit.

De diepere existentiële kritiek die ik probeer aan het licht te brengen, laat zich uitdrukken in een allegorie van gordijnen. Want Henk lijkt te denken dat de mens moet zoeken moeten naar een positieve herinterpretatie van gebeurtenissen, zoals de barst in de veldfles, om onszelf te motiveren en aan op te trekken. Maar ik denk dat de realiteit anders in elkaar steekt en dat onze zielen ten diepste gericht zijn op het licht aan het einde van de tunnel. We willen niet alleen avonturen beleven – we willen dat de puzzelstukjes van ons leven samenvallen in een zinvol geheel.

En dus trek je het gordijn los omdat je hoopt en verlangt, dat je achter dit gordijn nu eindelijk de zinvolle harmonie zult vinden: de samengang van alles wat je eerder hebt beleefd. De zin, het nut en het betekenisvolle sluitstuk ervan. Maar je trekt het gordijn los en ziet direct weer nieuwe gordijnen.

Om even spiritueel te worden: onze zielen zijn in het leven geworpen met verlangens naar rechtvaardigheid en een zinvolle samenhang van de zaken die we in het leven meemaken. Wat ik mijn boeken heb opgeschreven is slechts tien procent van de avonturen die ik in mijn leven heb meegemaakt. Drie waarheden en een leugen. U moet raden wat de leugen is.

[1] Jaren geleden ben ik gevloerd tijdens kickboksen – toen zijn mijn kruisbanden afgescheurd. Hoewel dit kortstondig pijn deed, ontdekte ik de ware schade pas jaren later, toen mijn meniscus dubbelklapte. Zelfs mijn kleine teen kon ik niet bewegen zonder overweldigende pijn.

Twee maanden lag ik stil op een ziekenhuisbed in de woonkamer, wachtend op de MRI-scan en de operatie. Toen ik onder narcose ging, vroeg ik de chirurg of ik weer zou kunnen kickboksen na de operatie. Hij achtte die kans zeer klein. Maar ik legde me er niet bij neer, en heb het weer helemaal opgebouwd. Onlangs trainde ik zelfs met Jan Engel, de broer van Willem Engel, en dit is vastgelegd door een cameraploeg van de NPO.

[2] Met oudejaarsdag was ik in Paraguay en had geen plannen. Ik stuurde berichten rond op dating apps en vroeg of iemand zin had om af te spreken. Ene Romina reageerde met een appje. Ze vroeg of ik überhaupt wist wie zij was. Als ‘bewijs’ stuurde ik een foto van haar profiel; toen bleek het om een andere Romina te gaan van een andere app.

Ik vertelde eerlijk dat ik meerdere dames had aangeschreven. Want bijna iedereen heeft met oudejaarsavond al wat te doen heeft met hun naasten, en ik als expat zou waarschijnlijk alleen overblijven. Ze nodigde me uit bij haar thuis, evenals mijn goede vriend Eric, en we brachten vuurwerk mee. Er was een uitgebreid buffet en toen het vuurwerk op was haalde haar vader een Dragunov tevoorschijn – een Russisch scherpschuttergeweer waarmee we in een mesthoop moesten schieten om het nieuwe jaar in te luiden.

Nadien wilde ze niet meer afspreken want, zo zei ze: “Op het internet vond ik dingen over jouw opvattingen die me niet aanstaan.” Ik vroeg hierop: dus je onderzoekt wel iemand waarmee je op date gaat maar niet iemand die je uitnodigt bij jouw ouders thuis? De vraag onthulde haar absurditeit, maar een serieus antwoord bleef uit.

[3] Er was een dame waar ik zielsveel van hield. Helaas kon een stabiele relatie tussen ons geen stand houden. Toen ik haar bezocht en daar onder verdachte omstandigheden in een zeer diepe slaap verzonk, met duizeligheidklachten nadien, bleek alle data van persoonlijke gesprekken in mijn telefoon te zijn gekloond. Deze vertrouwelijke gesprekken werden later gebruikt om een bevriend echtpaar tegen elkaar op te stoken.

Die vriend zei dat ik aangifte moest doen. Ik zei, er zijn al zoveel dingen gebeurd waar ik aangifte van zou kunnen doen: plagiaat, gekke films die zonder mijn toestemming zijn uitgebracht, artikelen over mij gebaseerd op leugens. Moet dit dan, zoals de Engelsen zeggen, het strootje zijn dat de rug van de kameel breekt? Alles wat je aandacht geeft, groeit.

[4] Ik zou een documentaire maken over mijn boek De greep op de publieke opinie (2023) voor de NPO. De NPO had het al goedgekeurd, ik moest enkel nog een co-presentatrice vinden. Die vond ik en de opnames zouden in februari van start gaan. Vlak na nieuwjaarsdag werd het project met een halfzachte appje opgeschort en even later de nek omgedraaid. Dat ik hier als ZZP’er mijn jaarbegroting op had gebaseerd, deed er niet toe. Er was zelfs een auto-deleter ingesteld op whatsapp, waardoor het, bedoeld of onbedoeld, moeilijker werd om mezelf in de toekomst op enige toezegging te kunnen beroepen.

Weet u inmiddels wat de leugen is? Bent u eruit? De onthulling is dat niets van deze vier gebeurtenissen een leugen is. Het is allemaal waar en het heeft zich allemaal voltrokken binnen de afgelopen twaalf maanden. Dit brengt ons terug op het boek van Henk. Ja, ik heb avonturen meegemaakt zoals Macki. Vette avonturen, bizarre avonturen. Zo heb ik een half jaar geleden nog paard gereden in de wildernis van Zuid-Amerika. Met een jongedame die ik twee weken daarvoor ontmoet had en we besloten spontaan samen op avontuur te gaan. Toch heeft niets van deze avonturen me geholpen om een zinvolle samenhang in het geheel te vinden.

Ik kom terug op die gordijnen. Het is een beetje alsof je de nabijheid van God voelt. Er sijpelt licht door het gordijn, je voelt de warmte al… Nu ga je eindelijk de kans krijgen om die documentaire te maken voor de NPO… Eindelijk zal je werk de erkenning krijgen die het verdient! Of eindelijk zul je de relatie krijgen die je vervulling geeft en toekomstperspectief heeft… En dan trek je het gordijn weg en dan blijkt de realiteit teleurstelling en absurdisme. God zit niet achter het gordijn maar een clown. Of God ís die clown. Het laatste is het meest waarschijnlijk.

Als je dit kosmische absurdisme recht in het gezicht hebt aangekomen, echt hebt doorvoeld en doorleefd, dan doet zelfs dat verhaal over die brandwonden je niets meer. Die absurditeit zit diep ingevlochten in het leven zelf. Celmutaties veroorzaken kanker. De veranderlijkheid van DNA – wat de voorwaarde is voor evolutie en voor de perfectionering van organismes – is tegelijk wat ons ziek maakt en doet lijden. Het leven is dus letterlijk een ‘cruel joke played by the cosmos’. Waarschijnlijk heeft de kosmos het intelligente, zelfbewuste leven voortgebracht om het te kunnen trollen.

Ik blijf een ziel die verlang naar convergentie, ik schuif nóg twee gordijnen open en stuit op des te meer absurditeit. Hoeveel absurditeit is ooit afdoende? Waar is het licht aan het eind van de tunnel? Voor elke tegenslag die je overwint, staan er twee of drie nieuwe tegenslagen klaar om je spiritueel uit te doven. De absurditeit van dit bestaan is als het gevecht met een hydra waarbij er, voor elke kop die je afslaat, er meerdere terug groeien.

Waarom ben ik in dit leven geworpen met een verlangen naar zinvolle samenhang, en waarom spant alles in dit bestaan samen om me die zinvolle samenhang, die convergentie van alle geleverde inspanningen, te onthouden? Dát is de vraag waar ik antwoord op wil. Hopelijk begrijpt u nu wat ik bedoel, wanneer ik zeg dat de narratieve eenduidigheid waarmee het boek van Henk het leven inkleurt, een lichte jaloezie opwekt.

Een laatste toegift. Dit is een verhaal dat zó episch is, dat ik het u niet kan onthouden. Het is niet eens een eigen verhaal, maar is mij onlangs verteld door een vriend. Het moet aan het totale cultuurbestand van de mensheid worden toegevoegd: daarom vermeld ik het hier.

Deze vriend had zijn nek gebroken in een verschrikkelijk verkeersongeluk. Hij werd wakker en voelde dat er mensen om hem heen stonden. Toen besefte hij dat hij in een ziekenhuis was. Langzaam tilde hij een ooglid op. Toen zag hij, in willekeurige volgorde opgesomd, een viertal personen staan: zijn ex-vrouw, zijn nieuwe vriendin, een jongedame die hij van een collega ‘in het oog moest houden’, en een minnares. Hij besefte dat hij zijn lichaam onmogelijk kon bewegen en totaal was overgeleverd aan de situatie. Zo snel als hij kon sloot hij zijn oog weer, vrezend dat ze zouden hebben opgemerkt dat hij wakker was…

De tactiek werkte – uiteindelijk bleef slechts één van deze dames achter die een bepaalde nood voelde. Wat er toen gebeurde kan de lezer maar beter zélf invullen: we houden het erop dat de man totaal was overgeleverd aan de situatie die zich afspeelde.

Het moge duidelijk zijn: de belangrijkste reis, is de inwendige reis. Hopelijk draagt deze existentiële filosofie bij aan innerlijke helderheid!

Tot slot: steun Sid via BackMe. En help om dit soort realistische publicaties blijvend mogelijk te maken! En schrijf u in voor Sids nieuwsbrief!