Wilders zelf lijkt niet onder de indruk van de uithalen. In een korte verklaring laat hij weten:

Volgens Wilders was de reden voor zijn vertrek duidelijk: hij vond dat zijn coalitiepartners weigerden hun handtekening te zetten onder een aangescherpt asielbeleid, waarmee – in zijn woorden – Nederland zich zou kunnen scharen onder de strengste landen van Europa.

Met deze woorden herhaalt Wilders zijn politieke belofte, maar roept hij ook vragen op. Waarom stapte hij uit de coalitie op het moment dat er – ondanks tegenwerking – nog ruimte was voor debat en moties? Had hij met meer geduld misschien alsnog invloed kunnen uitoefenen? Het zijn vragen die in de komende weken alleen maar luider zullen klinken.

Wat er ook van zij, Wilders kijkt vooruit. Ondanks de mislukte formatie maakt hij duidelijk dat hij bij eventuele nieuwe verkiezingen opnieuw mee zal doen, met dezelfde ambitie als eind 2023:

Dat is een stevige uitspraak, vooral gezien de recente spanningen. Het is nog maar de vraag hoeveel vertrouwen er nog is bij potentiële bondgenoten. Want hoewel de PVV de grootste partij bleef, blijkt samenwerking in de praktijk moeilijk – en dat geldt niet alleen vanwege de opstelling van andere partijen, maar ook door de scherpe eisen die Wilders zelf stelt.

De ontwikkelingen van de afgelopen dagen hebben het politieke landschap opnieuw opgeschud. De val van het kabinet-Schoof I laat een leegte achter, maar ook nieuwe vragen: wie pakt nu het voortouw? Wat gebeurt er met het hoofdlijnenakkoord? En hoe reageren kiezers op deze knalharde breuk?

Wat in ieder geval duidelijk is: Wilders kiest voor de aanval, maar zijn positie is kwetsbaarder dan voorheen. Hij heeft afstand genomen van het regeerakkoord en van zijn coalitiepartners – maar daarmee ook van directe invloed op beleid. De komende weken zal blijken of zijn aanhangers hem dat vergeven, of dat de roep om échte, stabiele rechtse samenwerking alleen maar sterker wordt.