Van Bouterse naar Big Oil: Suriname gaat vandaag naar de stembus

De inzet is torenhoog. In 2028 begint de exploitatie van een gigantisch olieveld voor de kust, met naar schatting 2,5 miljard vaten olie in de bodem. Alleen al in de eerste fase zouden 700 miljoen vaten opgepompt kunnen worden, wat het land tot wel 26 miljard euro kan opleveren. Maar of deze rijkdom goed besteed wordt, hangt volledig af van het bestuur.

“We moeten leiders hebben die het menen en hun hart op de juiste plek hebben om Suriname te redden. Eens en voor altijd,” zegt Winston Adaba, jongerenvoorzitter van de BEP. Hij pleit voor een streng gereguleerd fonds naar Noors model. “Niet zoals Venezuela, waar de olieopbrengsten verkeerd werden besteed en alles instortte toen de prijzen daalden.”

De strijd om de macht is intens. De regerende VHP van president Chan Santokhi wil verlengen, ondanks dat zijn regering ook is verwikkeld geraakt in vriendjespolitiek en omstreden bezuinigingen. In de campagne belooft Santokhi juist dat “iedereen straks meeprofiteert van de olierijkdom” en introduceerde hij het zogenoemde oliecertificaat—een Royalty Value Instrument ter waarde van 750 dollar. Volgens journalist Iwan Brave is dat echter “gewoon een omkoperij van het electoraat.”

De belangrijkste uitdager is de NDP, nu onder leiding van Jennifer Simons. Voor het eerst in 45 jaar speelt Desi Bouterse geen rol meer; de omstreden oud-president overleed eind 2024. Simons zei tijdens haar slotmeeting: “We hebben veel fouten gemaakt, er is van alles gebeurd. En we hebben gezien wat er kan gebeuren als er mensen aan de macht zijn die geen naastenliefde kennen.”

Voor het eerst geldt in Suriname een systeem waarbij elke stem even zwaar telt. Dat zet partijen als de ABOP van Ronny Brunswijk onder druk, die voorheen profiteerden van het oude districtenstelsel. Tegelijk waarschuwt de oppositie voor mogelijke fraude en onregelmatigheden in de aanloop naar deze verkiezingen. Er waren afzeggingen van honderden getrainde stembureauleden in Paramaribo, wat leidde tot zorgen over transparantie.

“Zelfs de uitspraak ‘wij gaan niet stelen’ wordt zonder gêne gedaan,” merkt Iwan Brave op. “Maar als je dat zó expliciet moet zeggen, geef je eigenlijk al iets toe.” Volgens hem wordt het begrip ‘vernieuwing’ door alle partijen geclaimd, maar is er geen enkel concreet plan voor hoe om te gaan met de olie-inkomsten. Toch leeft onder de bevolking een diepgeworteld verlangen naar verandering. Maar ook een existentiële angst: “Je weet wat je hebt, maar niet wat je krijgt.”

De stembussen zijn open tot 19.00 uur lokale tijd. De uitslag wordt verwacht rond middernacht (Surinaamse tijd). Volgens peilingen maken de VHP van Santokhi en de NDP van Simons de meeste kans om de grootste te worden, al zal vermoedelijk geen enkele partij de benodigde 34 zetels halen. Coalitievorming is dus vrijwel onvermijdelijk.

Of deze verkiezingen werkelijk het begin zijn van een nieuw, eerlijk Suriname? Dat is de vraag. Zoals Winston Adaba het treffend verwoordt: “Dit geld is niet van ons alleen. Het is ook van onze kinderen en kindskinderen.”