Facebook sterft langzaam uit – en daarmee ook onze geschiedenis

Dat staat levensgroot op een van de ramen van de pop-uplocatie. De boodschap is duidelijk: Facebook sterft een stille dood, en daarmee ook het geheugen van een generatie. Likes, haatreacties, verjaardagswensen, gênante posts en groepsfoto’s – het staat allemaal op servers van Mark Zuckerberg, en dreigt bij het sluiten van een account voorgoed verloren te gaan.

„Vroeger stopten we foto’s in een schoenendoos, nu in een cloud waar we zelf geen controle over hebben”, aldus Marissa Memelink van SETUP. Met het museum wil de stichting een signaal afgeven: “We moeten onze digitale geschiedenis terugpakken, vóórdat het te laat is.”

Toegegeven: Facebook is inmiddels een schaduw van zichzelf. De sfeer op het platform is verzuurd. Polarisatie, haat, reclame. Toch gebruiken wereldwijd nog altijd drie miljard mensen het. En ook in Nederland zijn er nog zeven miljoen dagelijkse gebruikers.

Niet alles op Facebook was toxisch. Denk aan onschuldige hobbygroepen, kookclubs en huisdierenpagina’s. Of juist historische fenomenen zoals Project X in Haren, waar in 2012 duizenden jongeren afreisden naar een feestje dat via Facebook volledig uit de hand liep. Een generatie herinneringen, grappige posts, gênante foto’s – verdwijnen als we niks doen.

Het museum is tijdelijk, maar bezoekers kunnen stemmen op een vaste locatie. Utrecht is kandidaat, maar ook Breda, Haren (vanwege Project X), en zelfs Zeewolde – waar een megadatacentrum níet doorging – staan op de shortlist. „We hopen dat een gemeente de handschoen oppakt,” zegt Memelink.

De opening werd symbolisch voltrokken door de Utrechtse cultuurwethouder Eva Oosters. Ze bekende dat ze zelf Facebook al links heeft laten liggen, maar benadrukte hoe belangrijk het platform ooit was. „Ik meldde dat ik naar school ging. Dat was toen normaal. Nu is het nostalgie.”

Het museum is niet zomaar een nostalgische trip down memory lane. Het is ook een politieke boodschap. Waarom bepalen bedrijven als Meta wat bewaard blijft en wat verdwijnt? Moet het collectieve geheugen van een generatie echt afhangen van een Amerikaanse techmiljardair?

De curatoren van het museum denken van niet. En dus roepen ze iedereen op om niet zomaar hun account te wissen, maar eerst hun gegevens veilig te stellen. „We willen zelf bepalen wat bewaard blijft. Niet Zuckerberg.”

SETUP noemt zichzelf „een naïeve, irritante luis in de pels van de digitale cultuur”. Maar wel een met een punt. In een samenleving waar alles digitaal is – van herinneringen tot haat – moeten we nadenken over eigenaarschap. Niet alleen van onze data, maar van onze geschiedenis.

Of je nu lachte om je eerste Facebookpost of er nooit één hebt geplaatst: het verhaal van Facebook is ook ons verhaal. En als we dat verliezen, verliezen we meer dan alleen een account. Dan verliezen we onze tijdlijn. Letterlijk.