CDA en D66 starten formatietheater zonder meerderheid - kartel schuift stoelen, kiezers buitenspel

Met samen amper 44 zetels kunnen ze hooguit een schets maken van wat zij “een stabiel middenkabinet” noemen - terwijl de rest van Den Haag in verbazing toekijkt. Want dit slaat natuurlijk nergens op. Dat deze twee partijen samen een plannetje kunnen maken weet iedereen, de inhoud van de twee partijen is ongeveer gelijk tegenwoordig.

Een formatie begint normaal gesproken met de grootste partijen, of tenminste met partijen die samen een meerderheid kunnen vormen. Maar D66 en CDA zijn samen een minderheid in de Tweede Kamer, en in de Eerste Kamer hebben ze nauwelijks een vinger in de pap. Daar komt bij dat D66 weliswaar de grootste partij is, maar dat het CDA slechts de vijfde partij is. De mede-grootste partij is PVV, die mag niet meedoen. VVD ook nog niet. En GroenLinks-PvdA moet ook vanaf de zijlijn toekijken.

Toch mogen juist deze twee partijen - dankzij verkenner Wouter Koolmees (D66) - als eersten “de lijnen uitzetten.” Een vorm van politieke zelfbevlekking die we maar zelden hebben gezien in Den Haag. En dat wil wat zeggen.

Het resultaat is voorspelbaar: een overleg zonder kracht, een agenda zonder steun, en een uitkomst die straks aan niemand uit te leggen valt.

De onderlinge chaos is nu al compleet. D66 wil het liefst een coalitie met GroenLinks-PvdA, het radicaal-linkse fusieproject van Frans Timmermans dat nu is overgenomen is door Jesse Klaver, en dat droomt van méér EU, méér klimaatbelasting en méér migratie.

Maar de VVD heeft die optie resoluut afgewezen. Yesilgöz houdt vast aan een centrumcoalitie met JA21 en eventueel BBB erbij - een variant die, vindt zij, veel beter aansluit bij wat de kiezer heeft gezegd: minder woke, minder EU, minder klimaatwaanzin.

En daar tussenin zit het CDA, dat zich gedraagt als een kartelpartij zonder kompas.

Dat CDA-leider Henri Bontenbal en D66-leider Rob Jetten elkaar opzoeken, is geen verrassing. Ze zijn de twee gezichten van hetzelfde systeem: ideologisch onduidelijk, bestuurlijk voorzichtig en vooral gericht op behoud van de macht.

Beiden doen alsof ze “verantwoordelijkheid nemen”, maar in werkelijkheid proberen ze vooral te voorkomen dat de macht verschuift naar partijen die wél een mandaat hebben gekregen.

Deze gesprekken zijn geen formatie - het is een damage control-operatie van het partijkartel.

De verkiezingsuitslag was overduidelijk: de meeste Nederlanders stemden op partijen die een rechtser beleid willen. Nederland is een réchts land.

Maar in plaats van het rechtse blok serieus te nemen, wordt de formatie gestuurd door kartellianen. Eén linkse partij en één linkse middenpartij. Het is werkelijk knettergek.

Dat uitgerekend D66’er Wouter Koolmees deze constructie heeft bedacht, maakt het nog schimmiger. De oud-minister van Financiën en huidig NS-topman heeft zijn partijgenoten in de formatie een startvoordeel gegeven.

Zijn advies - om D66 en CDA als eerste te laten praten - lijkt een bewuste poging om de koers richting GroenLinks-PvdA voor te bereiden. Een “inhoudelijke tussenstap”, noemt hij het. In werkelijkheid is het een omweg om tijd te rekken en rechts uit te sluiten.

De hele gang van zaken is een symptoom van wat er fundamenteel mis is met het Nederlandse politieke systeem. Politieke stromingen die verlies lijden, blijven aan de macht. Stromingen die winnen, worden uitgesloten. En de kiezer kijkt machteloos toe hoe het kartel zichzelf opnieuw installeert - met exact dezelfde gezichten, dezelfde woorden en dezelfde mislukkingen.

De formatie is geen zoektocht naar samenwerking meer, maar een beschermingsconstructie voor de gevestigde orde.

Wat zich nu in Den Haag afspeelt, is geen formatie - het is toneel voor de bühne. D66 en CDA doen alsof ze werken aan stabiliteit, maar wat ze werkelijk doen is tijd winnen voor het kartel.

De partijen die Nederland écht wilden veranderen, staan voorlopig buitenspel. En dat zegt alles over de staat van onze democratie: ze bestaat nog op papier, maar niet meer in de praktijk.