Schandalige RTL-debatopzet bewijst: de media bepalen wie meetelt, niet de kiezer

Vijftig minuten! In een uitzending die ruim anderhalf uur duurde. Zoals politiek commentator Victor Vlam scherp opmerkte: “Eén deel van de kijkers is dan al naar bed of weggezapt.” Precies. En dat is geen foutje - dat is beleid. RTL wist dondersgoed dat het publiek in die eerste helft de toon van de avond bepaalt. En wie daar niet in beeld komt, telt simpelweg niet mee.

RTL schermde met de uitleg dat het debat bedoeld was voor “de zes grootste partijen volgens de peilingen”. Klinkt netjes, maar het is een perfect voorbeeld van hoe het mediakartel zichzelf voedt.

Wie bepaalt wat een “grote partij” is? Juist: de peilers, die keer op keer de voorkeur van de gevestigde partijen weerspiegelen. Vervolgens gebruiken de media diezelfde peilingen om te bepalen wie een podium krijgt. En dan doen politici alsof dit een neutrale selectie is. Het is een cirkelredenering die zichzelf oneindig herhaalt - en altijd in het voordeel van het kartel uitvalt.

Dat Eerdmans en Bontenbal pas zo laat mochten meedoen, is niet zomaar een logistieke misser. Het is een statement. Het zegt: “Jullie doen niet écht mee.” En nee, dat is niet heel verrassend. Het mediakartel wil immers niet Bontenbal of Eerdmans als premier, maar Jetten. Daarom mocht die eerder debatteren met Timmermans.

Laten we eerlijk zijn: de media hebben meer invloed op de verkiezingen dan menig politicus. RTL, NOS, en BNR bepalen welke gezichten Nederland te zien krijgt, welke thema’s de boventoon voeren, en wie zogenaamd “relevant” is.

Zo zie je dat partijen als FVD, JA21 en BBB vaak als “klein” of “randpartij” worden weggezet, terwijl ze op thema’s als migratie, veiligheid en boerenbelangen juist exact zeggen wat grote groepen Nederlanders denken. Maar dat geluid wordt door RTL consequent uit de prime time gehouden.

Wat gisteravond gebeurde, was geen incident. Het is symptomatisch voor een systeem dat zichzelf in stand houdt. Peilers, media en gevestigde partijen houden elkaar stevig vast. Als RTL bijvoorbeeld wéér VVD, PvdA/GroenLinks en D66 uitnodigt als de “grote spelers”, dan creëert dat bij het publiek het gevoel dat die partijen de logische keus zijn. De “anderen” zijn dan automatisch de buitenstaanders, de “onrealistische” of “populistische” stemmen.

Maar wie bepaalt dat eigenlijk? De kiezer? Nee. De redactie van RTL, in overleg met dezelfde communicatieadviseurs die ook D66 en GroenLinks-PvdA adviseren.

Het is geen toeval dat steeds meer Nederlanders afhaken bij dit soort debatten. Ze voelen dat het toneelstuk is. Het debat zou moeten gaan over de inhoud - migratie, woningnood, de onbetaalbare energierekeningen door de Brusselse klimaatdwang - maar in plaats daarvan gaat het over wie mag meedoen aan het spelletje.

De media spelen daarbij een dubbele rol: ze zijn én scheidsrechter, én deelnemer. Ze bepalen de regels, de opzet en de toon. En dan verbaast men zich dat mensen zich afkeren van de politiek.

Er is maar één manier om dit te doorbreken: de kiezer moet het kartel straffen. Niet door te mopperen op sociale media, maar door bij de volgende verkiezingen te stemmen op partijen die buiten dit mediacomplot vallen. Zolang RTL, NOS en andere mainstreamzenders bepalen wie relevant is, blijft de democratie een façade.

Eerdmans en Bontenbal werden gisteren gewoon overgeslagen. Maar nog erger is het dat allerlei andere serieuze partijen - FVD, BBB, SGP - zelfs helemaal uitgewist werden omdat ze gewoon niet mee mochten doen. En dat zegt alles over de staat van de Nederlandse media: partijdig, arrogant en zelfgenoegzaam.

Wat RTL gisteren liet zien, was geen debat - het was een les in framing. En zolang we dat niet doorbreken, zullen de echte geluiden in Nederland altijd te laat aan bod komen. Het belangrijkste daarbij? Het kan en mag niet zo zijn dat grote zenders zelf even bepalen wie mee mogen doen in dit soort debatten. Het afknijpen van na zes partijen is een schande (als ze zeven hadden meegenomen hadden ze De Vos ook moeten uitnodigen, bijvoorbeeld).