Jan Dijkgraaf legt Rob Jetten genadeloos op de pijnbank: “Jammer Rob, je strategie ligt op straat - Dilan is weer in control”

Politiek•15 nov , 17:00

In zijn nieuwste Briefje van Jan richt columnist Jan Dijkgraaf zich tot D66-leider Rob Jetten. De aanleiding is de chaos rond de formatie en het vertrek van informateur Hans Wijers na diens omstreden uitspraken over VVD-leider Dilan Yesilgöz.

Dijkgraaf gebruikt zijn brief om op ironische wijze te schetsen hoe D66 volgens hem zijn eigen formatieplannen heeft ondermijnd.

“Klaar!”

De brief opent met het woord waarmee Wijers zijn poging om de ophef te sussen afsloot:

“’Klaar!’ Met dat woord dacht Hans Wijers woensdagavond een einde te maken aan de ophef die was ontstaan rond zijn persoon.”

Dijkgraaf beschrijft hoe Wijers, na decennia in de bestuurlijke top, niet gewend was dat journalisten hem kritisch bevroegen. Volgens hem raakte de informateur “ontregeld” toen er vragen kwamen over zijn uitspraken en zijn onafhankelijkheid.

De “feeks van de VVD”

De brief gaat vervolgens in op het appje waarin Wijers Yesilgöz zou hebben genoemd als “die feeks van de VVD”. Dijkgraaf wijst erop dat dit opvallend is voor een partij die bij eerdere incidenten met vrouwelijke politici fel reageerde op zogenaamd “seksistisch taalgebruik”:

“Een kwalificatie die 100 procent vergelijkbaar is met het ’heks’ dat jullie vorige partijleider Sigrid Kaag regelmatig naar haar hoofd kreeg en dat volgens jou en de magere mannetjes van D66 een bewijs was van pure misogynie.”

Dijkgraaf concludeert dat Jetten, gezien deze uitspraken, Wijers niet langer had kunnen handhaven als informateur.

De VVD als winnaar van de crisis

In zijn brief schrijft Dijkgraaf dat de affaire-Wijers uiteindelijk vooral Dilan Yesilgöz in de kaart heeft gespeeld:

“Zij lacht zo’n oud mannetje met geverfd haar die een mooie toekomst achter zich heeft schaterend uit. De waarheid is dat ze van jou het cadeau van haar leven heeft gekregen.”

Volgens Dijkgraaf ligt door het uitlekken van de appjes nu voor iedereen zichtbaar wat Jettens strategie was: het vormen van een kabinet waarin GroenLinks-PvdA koste wat kost zou moeten deelnemen.

De VVD zou in dat plan slechts een bijrol spelen:

“De VVD mag daarna tekenen bij het kruisje in ruil voor wat aalmoezen, maar verder moest die leugenachtige feeks vooral die grote smoel eens houden.”

Doordat dit plan nu openlijk bekend is, schrijft Dijkgraaf, is het politiek niet meer houdbaar.

🟦 DDS zal zich altijd verzetten tegen het knettergekke idee dat 'abortus' een 'mensenrecht' moet zijn, wat D66 wil. Steun jij onze visie op abortus? 👉 Teken dan de petitie “Abortus is geen mensenrecht.” Wie onschuldig leven niet verdedigt, verliest zijn ziel.

“Dilan is weer in control”

De kern van de brief is dat Jetten zijn hand heeft overspeeld. Door de uitspraken van Wijers is volgens Dijkgraaf de machtsverhouding in de formatie omgedraaid:

“Zodra de strategie op straat ligt, is de strategie uitgewerkt. Dilan is weer in control.”

De VVD, schrijft Dijkgraaf, kan nu onmogelijk instemmen met een kabinet waarin GroenLinks-PvdA een centrale rol speelt. Een samenwerking met Jetten zou betekenen dat Yesilgöz zowel haar verkiezingsbelofte als haar geloofwaardigheid verliest.

“De VVD kan niet én de belangrijkste belofte uit de verkiezingscampagne breken én zich als het lulletje rozenwater van het kabinet-Jetten laten misbruiken om maar aan een meerderheid in de Tweede Kamer te komen.”

“Vorm dan maar dat kabinet van D66, GroenLinks-PvdA en CDA”

Aan het slot van zijn brief adviseert Dijkgraaf Jetten om gewoon door te zetten met een linkse coalitie:

“Zet voor Kerstmis een nieuw kabinet van D66, GroenLinksPvdA en CDA op het bordes. Het zal geen lang leven beschoren zijn.”

Hij voorspelt dat zo’n kabinet snel zou vallen, waardoor er opnieuw verkiezingen nodig zijn - een scenario dat hij als onvermijdelijk schetst.

“En dan gaan wij volgend jaar wel weer een keertje extra naar de stembus, joh.”

Dijkgraaf sluit de brief af met een knipoog naar Wijers’ beruchte uitspraak:

“In Italië is het uiteindelijk ook een keer goedgekomen. Klaar!”

Een geflopte linkse strategie

Dijkgraafs brief aan Jetten is een mengeling van politieke satire en kritiek. Hij gebruikt zijn typische directe toon om te illustreren hoe D66, na een reeks communicatieve fouten, de grip op de formatie is kwijtgeraakt.

Zijn belangrijkste punt: de affaire rond Hans Wijers heeft zichtbaar gemaakt dat D66 probeerde een linkse meerderheidscoalitie te forceren, en dat die strategie nu politiek onhaalbaar is geworden.

Door het uitlekken van de appjes en de daaropvolgende ophef is de VVD volgens Dijkgraaf weer “in control”, en is het initiatief in de formatie volledig weg bij Jetten.

De columnist besluit met de constatering dat de enige logische stap voor D66 nu is om te proberen een kabinet te vormen met GroenLinks-PvdA en CDA, ook al zal dat volgens hem waarschijnlijk van korte duur zijn.