Peiling na RTL-debat: Jetten ‘wint’ - maar laat vooral zien hoe het mediakartel de toon bepaalt

De uitslag (na zes uren)? Rob Jetten (D66) kwam volgens de online poll als winnaar uit de bus met 36,1 procent van de stemmen. Henri Bontenbal (CDA) volgde op korte afstand met 27,5 procent, terwijl Frans Timmermans (21 procent) en Dilan Yeşilgöz (15,4 procent) achterbleven.

Op het eerste gezicht onschuldig. Maar wie iets verder kijkt, ziet dat deze uitslag vooral aantoont hoe de mediabubbel zichzelf voedt.

Want laten we eerlijk zijn: Jetten was niet per se inhoudelijk sterker. Hij kreeg vooral het podium. RTL zette hem in de positie van ‘redelijke middenman’ tegenover Timmermans, die natuurlijk gewoon radicaal-links is en daardoor op een totale gek lijkt. Daarbij was het moment waarop hij mocht debatteren zo geregeld dat de meeste mensen er nog waren en zich nog konden concentreren (dit in tegenstelling tot het debat tussen Eerdmans en Bontenbal).

De meeste kijkers herinneren zich niet wat iemand precies zei - ze onthouden wíé in beeld was toen het spannend werd. En dat was Jetten. Dat is framing, geen toeval.

In het format van RTL zat alles ingebakken: de volgorde van de thema’s, de gekozen shots, de toon van de vragen. Zo krijgt het publiek het idee dat D66 “rationeel” is. Het kartel bepaalt niet alleen wat we zien, maar ook hoe we het zien.

Opvallend genoeg kreeg Henri Bontenbal opvallend veel positieve reacties. In de peiling van Haagse Insider eindigde hij slechts acht procent achter Jetten - en dat zónder steun van de D66-achterban, die op sociale media altijd hyperactief is... en dat terwijl hij moest debatteren op een moment dat veel kijkers al hadden uitgeschakeld.

Dat is interessant, want het laat zien dat een groeiend deel van de linkse kiezers snakt naar wat zij zullen zien als redelijkheid zonder ideologisch fanatisme.

De rest van het veld deed vooral wat van hen verwacht werd. Frans Timmermans herhaalde voor de zoveelste keer zijn mantra over “rechtvaardigheid” en “solidariteit”, zonder concreet te worden. Dilan Yeşilgöz probeerde zich te profileren als opvolger van Rutte, maar kwam niet verder dan ingestudeerde zinnen.

Beide kandidaten hebben hetzelfde probleem: ze vertegenwoordigen het oude denken, het bestuur van gisteren. Hun zinnen klonken alsof ze rechtstreeks uit de communicatiehandleiding van het Binnenhof kwamen.

Het publiek voelde dat. En daarom wint in zulke polls altijd degene die het meest nieuw lijkt - niet wie het meest overtuigt.

Wat deze peiling vooral duidelijk maakt, is hoe sterk de invloed van de mediabubbel nog steeds is. RTL bepaalt het format, D66 krijgt het podium, de commentatoren prijzen de “redelijkheid” van Jetten, en binnen een paar uur zie je overal dezelfde kop: “Jetten wint het debat.”

Maar onder de oppervlakte groeit het wantrouwen. Steeds meer Nederlanders prikken door dit soort toneel heen. Ze zien dat “de zes grootste partijen volgens de peilingen” een zelfgekozen clubje is.

De Haagse Insider-poll is een interessante momentopname. Jetten “won” het debat - in beeldvorming, niet in overtuigingskracht. Maar uiteindelijk draait politiek niet om wie het beste lacht in een RTL-studio. Het draait om wie écht de problemen van Nederlanders durft aan te pakken.

En daar, laten we eerlijk zijn, viel gisteren weinig hoopgevends te zien.